چکیده:
نهاد قسامه در پیش از اسلام وجود داشته و دین مبین اسلام هم متعرض آن نشده و حضورش را راهگشا و مفید دانسته است. در آن روزگار دلایل و راهکارهای اثبات جرم به پیشرفتگی کنونی نبوده و قسامه از باب حفظ خون مسلمان و جلوگیری از هدر رفتن آن کارساز بوده است. بنابراین پذیرش این مورد مقبول و منطقی به نظر می رسید. اما امروزه با پیشرفت علم و دانش و امکان استفاده از راههای علمی مختلف جهت کشف و اثبات جرم و حتی اختصاص رشته ای به این امر تحت عنوان علوم جرم یابی و جرم شناسی، نه تنها وجود مبحث قسامه توجیه علمی و قانونی ندارد بلکه در تناقض با اصول دادرسی منصفانه همچون اصل برائت و حفظ حقوق متهم قرار گرفته است. لذا در پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سوال مهم هستیم که آیا قوانینی از این دست، که برگرفته از فقه اسلامی ۱۴۰۰ سال پیش و منطبق با آن روزگار بوده، در حال حاضر هم قابلیت اجرایی دارد و نیازمند تطابق با موازین حقوق بشری نمی باشد. همچنین عدم توجه به این مهم، چه اثرات و تبعاتی بر امنیت قضایی شهروندان می گذارد؟ که نتیجه اینگونه بوده است که نهادی که در روزگار خود در راستای حفظ دماء و اجرای عدالت بوده، در حال حاضر می تواند موجب تفریط دماء و تضییع عدالت گردد و نتیجه معکوس داشته باشد. این موارد بر خلاف موازین حقوق بشری و معاهدات بین المللی بوده که همگی در جهت رعایت حقوق انسانی و اولیه افراد می باشد و عدم رعایت آنها تاثیر مستقیم در امنیت قضایی شهروندان دارد. این در حالی است که فقه اسلامی از ظرفیت های بالایی جهت ارائه طریق و همپوشانی قوانین شرعی با نیازهای روز جامعه برخوردار بوده که به خوبی از آنها استفاده نشده است. در این پژوهش برآنیم تا با استفاده از روش مقایسه ای همراه با گردآوری اطلاعات اسنادی، کتابخانه ای و تطبیق با مصوبات الگو و جهان شمول، درصدد اثبات این مهم برآییم.
The institution of oath existed before Islam and the religion of Islam has not been exposed to it and has considered its presence as a way and useful. At that time, the reasons and strategies for proving the crime were not as advanced as they are today, and oaths were effective in preserving Muslim blood and preventing its wastage. Therefore, accepting this case seemed acceptable and logical. But today, with the advancement of science and knowledge and the possibility of using different scientific ways to detect and prove crime and even assign a field to this subject called criminology and criminology, not only the existence of the issue of oath has no scientific and legal justification but also contradicts The principles of fair trial are the same as the principle of innocence and protection of the rights of the accused. An institution that in its time was in the direction of maintaining the temperature and administering justice, can now cause the temperature to deviate and waste justice, and have the opposite result. These cases are contrary to human rights standards and international treaties, which are all aimed at respecting the basic human rights of individuals, and non-compliance has a direct impact on the judicial security of citizens. At the same time, Islamic jurisprudence has a high capacity to provide a way and overlap the religious laws with the current needs of society, which have not been well used
خلاصه ماشینی:
اما امروزه با پيشرفت علم و دانش و امکان استفاده از راههاي علمي مختلف جهت کشف و اثبات جرم و حتي اختصاص رشته اي به اين امر تحت عنوان علوم جرم يابي و جرم شناسي ، نه تنها وجود مبحث قسامه توجيه علمي و قانوني ندارد بلکه در تناقض با اصول دادرسي منصفانه همچون اصل برائت و حفظ حقوق متهم قرار گرفته است .
لذا سازمان ملل متحد از طريق گزارشگران خود، بر اين امر نظارت داشته و عدم پيروي از از آن ، تبعات منفي براي آن کشور دارد و موجب تحريم و انزوايش در جامعه جهاني و قطع رابطه با آن مي گرد پس جاي اين پرسش است که آيا قوانيني از اين دست ، که برگرفته از فقه اسلامي ١٤٠٠ سال پيش و منطبق با آن روزگار بوده ، در حال حاضر هم قابليت اجرايي دارد و نيازمند تطابق با موازين حقوق بشري نمي باشد.
از سوي ديگر قوانين مصوبه در مملکت ما بر گرفته از فقه اسلامي بوده وقانونگذار در وضع ، تصويب و ويرايش يا اصلاح قانون مي بايست مبنا و منشاء فقهي آن را مد نظر قرار دهد و قوانين خلاف موازين فقهي قابليت وضع و تاييد ندارند لذا ممکن است در خصوص اصلاح يا انطباق برخي از قوانين کيفري همچون حدود، با موازين حقوقي بشري موانعي سد راه خود ببينيم لکن به نظر مي رسد با توجه به پويا بودن فقه اسلامي خصوصا بحث اجتهاد در مذهب شيعه که اتفاقا از کاربردهاي آن ، پاسخگويي و راهگشايي مشکلات و موضوعات مسلمانان است نقش بسزايي در اين امر يعني به روز آوري مسائل فقهي و تفسير و تشريح آن بر اساس نيازهاي جامعه امروز و مردم اين زمان دارد.