چکیده:
پیوستگی دین و دولت در حکومت صفویه (1135- 907 ق.)، سبب شده تعامل دو نهاد دینی و سیاسی و چگونگی آن از مسائل مهم پژوهش این دوره باشد. از فقهای برجسته شیعه در دوره صفویه احمد بن محمدعلی (محقق اردبیلی ) می باشد که در میان توده مردم به (مقدس اردبیلی ) ودرمیان فقها به (محقق ومدقق اردبیلی ) مشهور بوده است. از مباحثی که در پی به قدرت رسیدن صفویان به طور جدی مطرح ومحل بحث ومنازعه علمای شیعه واقع شد ، موضوع خراج بود .علمای شیعه جز در موارد استثنایی از اموال دیوانی وعطایای دولتی که بخش اعظم آن خراج بود ، بهره ای نداشتند . ازاین رو مباحثه روی حرام یا حلال بودن این گونه اموال برایشان فاقد اهمیت لازم بود ، اما پس از به قدرت رسیدن صفویه شرایط تغییر کرد وعلمای شیعه ناچار به تامل واظهار نظرشدند .در نظریه مقدس اردبیلی ودراحکام فقهی اش می توان نشانه های مقدماتی نظریه یک دولت را احتمال دادکه طریقه او قابلیت تاسیس یک نظریه را همان که امروز آن را ولایت انتصابی فقیهان می نامند را دارد . در آثار علمی وفقهی ومذهبی اش فقیه نایب امام زمان (عج) می باشد . روش فقهی ایشان جامع نگری به مکتب تشیع ، تحقیق درکنار تتبع وعدم تاثیرپذیری مقلدانه وآگاهی از مسایل روز بینش سیاسی می باشد مقدس ادامه دهنده راه قطیفی می باشد وگرایش به انزوای از سیاست وروی آوردن به تقدس ومعنویت مشهور می باشد
The connection between religion and government in the Safavid government (907-1135 AH), has caused the interaction of two religious and political institutions and how it is one of the important issues of research in the Safavid period. This interaction has a special feature in each period of the Safavid period due to political and social changes and the way kings function. One of the prominent Shiite jurists in the Safavid period is Ahmad Ibn Mohammad Ali (Mohaqeq Ardabili) who was known as (Moqaddas Ardabili) among the masses and (Mohaqeq and Mohaghegh Ardabili) among the jurists. One of the issues that was seriously discussed after the rise of the Safavids to power and was the subject of controversy among Shiite scholars was the issue of tribute. Therefore, the debate on whether such property was haram or halal was not important to them, but after the Safavids came to power, the situation changed and Shiite scholars were forced to reflect and express their views. It is probable that his method has the ability to establish a theory of what is today called the appointed province of the jurists. In his scientific, jurisprudential and religious works, the jurist is the deputy of the Imam of the Age (as). His jurisprudential method is a holistic view of the Shiite school, research along with following and lack of imitative influence and awareness of current issues of political insight.
خلاصه ماشینی:
- رسول جعفريان ، در کتاب دين و سياست در دوره صفوي، قم ، انتشارات انصاريان ، چاپ اول ، جلد چهارم ، سال ١٣٧٠ در مورد زندگاني مقدس اردبيلي بيان مي دارد: دوران زندگاني مقدس اردبيلي مصادف با به حکومت رسيدن صفويه در ايران و فعاليت علماي شيعه براي هرچه بهتر معرفي کردن مکتب تشيع و حاکميت آن در ايران بوده است .
از طرفي مدرسي طباطبائي فقه دوره صفوي را از نظر گرايش هاي حاکم بر آن ومکتبهايي که دراين مدت بر محيط علمي شيعي حاکم بوده اند به سه بخش جدا تقسيم مي کندکه عبارتند از: الف ) مکتب محقق کرکي ب ) اخباريان ج )مکتب مقدس اردبيلي : « که مشخصه مکتب مقدس اتکاء به فکر واجتهاد تحليلي وتدقيقي بدون توجه به آراء وانظار پيشينيان بود ، اواگرچه در اساس فقه تغيير وتحولي به وجود نياورد ، لکن دقتهاي خاص وموشکافي ها و روش آزاد وشجاعت حقوقي او مکتب وي را کاملا ممتاز ساخت .
ق ) آغاز شده بود ودراين بحث مقدس اردبيلي به جز کتاب حديقه الشيعه که منسوب به ايشان است ، ودرباره نسبت آن به وي يا دست کم بخش رد تصوف آن از قرن يازدهم تاکنون فراوان بوده است مي بينيم درآثار فقيه اين عصر يعني مقدس اردبيلي نيز راي مشابه راي محقق کرکي دربحث تصوف مشاهده مي شود .