چکیده:
جاناتان زیتل اسمیت از مهمترین منتقدان رویکرد دینپژوهی تطبیقی میرچا الیاده میباشد که آثاری در زمینههایی نظیر «روششناسی مقایسهای»، «طبقهبندی ادیان» و نیز دین در جهان معاصر پدید آورده است. تمرکز یکجانبه بر تشابه و همسانپنداری و کشف الگوهای مشابه در مطالعات تطبیقی ادیان، رویکرد الیاده بود که روش پژوهشی غالب در مطالعات ادیان شده است. در واقع مهمترین نقد بر مکتب الیاده، عدم التفات جدّی به جزئیات تاریخی، زمینههای فرهنگی و اجتماعی، عناصر اقتصادی و سیاسی در دینپژوهی میباشد. زیتل اسمیت، روش تطبیقی الیاده را به «استعمار» موضوع پژوهش متهم نموده و تطبیق را تنها نشانگر عوامل مشترک و مشابه ندانسته است. او در پی ارائه یک الگوی تطبیقی بینابینی دربردارنده تفاوتها و نیز شباهتها بوده و به بررسی و نقد روشهای اصلی تطبیق - قومشناختی، دایره المعارفی، ریختشناختی، تکاملی و مـقایسه کـلنگرانه الگـوهای دینی- میپردازد. در نهایت، رویکرد «مورفولوژیکی- ساختاری» با تاکید بر مفاد تاریخی و انسانشناختی را روش تطبیقی مقبولتری نسبت به بقیه میداند.
Jonathan Zittell Smith is one of the most important critics of Mircea Eliade's approach to comparative religious studies, who has written works in fields such as "comparative methodology", "Classification of Religions" and religion in the contemporary world. One-sided focus on similarity and homogenization and the discovery of similar patterns in the comparative studies of religions was the dominant method in religious studies, which was expressed by Eliade. In fact, the most important criticism of Eliade's approach is absence of serious attention to historical details, cultural and social contexts, and economic and political elements. Zittell Smith accused Eliade's comparative method to "Colonizing" the subject of research and believed that comparison does not only indicate to common and similar factors. He sought to present a comparative model that includes both differences and similarities. He reviews the main methods of comparison including (ethnological, encyclopedic, morphological, evolutionary and comprehensive comparison of religious patterns) and finally chooses the "morphological-structural" approach with emphasis on historical and anthropological components. He considers it a more correct comparative method than other methods.
خلاصه ماشینی:
جاناتان زيتل اسميت : تأملي در معنا و مفهوم مقايسه در مطالعات اديان 1 محسن اويسي دانش آموختۀ دکتري اديان و عرفان ، دانشگاه اديان و مذاهب ، ايران ، قم 2 مهدي لک زايي استاديار دانشگاه اديان و مذاهب ، ايران ، قم ابوالفضل محمودي استاد گروه اديان و عرفان ، دانشکدة حقوق ، الهيات و علوم سياسي ، واحد علوم و تحقيقات ، دانشگاه آزاد اسلامي ، تهران ، ايران چکيده جاناتان زيتل اسميت از مهم ترين منتقدان رويکرد دين پژوهي تطبيقي ميرچا الياده ميباشد که آثاري در زمينه هايي نظير «روش شناسي مقايسه اي»، «طبقه بندي اديان » و نيز دين در جهان معاصر پديد آورده است .
در واقع مطالعه مقايسه اي، تاريخ علم اديان بوده و اين اطلاعات فراهم آمده را ميتوان دسته بندي کرده و تحت يک عنوان واحد درآورد، هرچند که از سنت هاي ديني مختلفي اخذ شده باشند.
Max”, The Encyclopedia of Religion, Mircea Eliade (ed), New York, vol.
3 بدون چشـم انداز ميان فرهنگي هيچ گونه پژوهش روش مند در خصـوص دين به عنوان يک موضــوع ، امکان پذير نبوده و مطالعات اديان هم چيزي جز جمع آوري داده هاي تاريخي پراکنده و يا تعميم هاي نظري مبتني بر حدس از منظر يک فرهنگ خاص نخواهد بود.
زيتل اسميت در ادامه نقل ميکند که دين پژوهي مقايسه اي به طور وسيعي بر مطالعه سنت ها و اشکال زندگي ديني دلالت داشته و به صورت نظام مند و با ديدگاه ميان فرهنگي و تاريخي به توصيف شباهت ها و تفاوت هاي بين اديان ميپردازد.
- Smart, Ninian, "Study of Religion", the New Encyclopedia Britanica, New York, Britanica Press, Vol. 15, 1995.