چکیده:
زمینه و هدف: هدف این تحقیق تبیین دلالتهای انسانشناسی قرآنی درزمینة محتوای تعلیم و تربیت است.روش: تحقیق حاضر به لحاظ هدف خود بنیادی-کاربردی و روش آن استنتاجی است.یافتهها و نتیجهگیری: انسان دارای شناخت، گرایش و توانایی عمل است، آگاهی بهصورت دفعی و غیرقطعی و عمل بهطور تدریجی و قطعی موجب تقویت و تضعیف گرایشها میشوند. عمل بر آگاهی، باواسطه گرایش و بهطور مستقیم اثرگذار است. شناخت، در صورتی میتواند منجر به انجام یا ترک عمل شود که با یک گرایش، گره بخورد و بهواسطة آن گرایش، به عمل بینجامد و یا آن شناخت از سنخ یقین و باور قلبی باشد. اعمال بروندادی نسبت به اعمال دروندادی تأثیر بیشتری بر انسان دارند. در تدوین محتوا باید به انسجام آن، میزان و چگونگی بهرهگیری از شناخت و عمل، تناسبش با علایق و امیال فطری دقت شود. همچنین لازم است در نحوة ارائة محتوا به فعال بودن نفس مهتدی (تمرکز بر بروندادها) و خودکنترلی و خودارزیابی تأکید نمود. عناوین کلی محتوای شناختی و عملی ذیل مؤلفههای مندرج در هدف نهایی تعلیم و تربیت که عبارتاند از: کسب توانمندی مدیریت گرایشها (گذر از گرایشهای سطحی و غیرپایدار به گرایشهای عمیق و پایدار با دستور ولی و برنامة دین) در بستر حیات دنیا به دست میآید.
خلاصه ماشینی:
در آيه ۲۸ سوره فاطر مي فرمايد: «بندگان خدا تنها دانايان از او بيم دارند و خدا نيرومند و آمرزنده است » «علماء به لحاظ عالم بودنشان اين گونه اند؛ يعني ، اين علم و معرفت آنها است که حالت و کيفيت نفساني خشيت الهي را در روانشان ايجاد مي کند» (مصباح يزدي ، ۱۳۸۰: ۳۴۲-۳۴۳) و در آيه ۱۰۷ إسراء مي فرمايد: «بگو قرآن را باور کنيد يا باور نکنيد کساني که پيش ازاين علم داده شده اند، وقتي قرآن بر آنها خوانده شود بر چانه سجده کنان به زمين مي افتند» «مقصود از اينکه فرمود: (قبل از آن علم داده شده اند) اين است که براي فهم کلمه حق و قبول آن مستعد شده اند چون مجهز به فهم حقيقت معناي حق گشته بودند، درنتيجه حق بودن قرآن کريم هم ، در دل هاي ايشان ايجاد ً خضوع بيشتري کرده است » (طباطبايي ، ترجمه موسوي همداني ، ۱۳۷۴: ۱۳/ ۳۰۷) دسته دوم آياتي هستند که برخي از معارف را به عنوان يکي از عناصر بعدآگاهي ، باعث تثبيت گرايش هاي قلب مي دانند.
در آيه ۱۴ سوره نمل به تأثير تکبر به عنوان يک گرايش تثبيت شده در قلب انسان بر تکذيب نمودن آنچه به آن علم دارد اشاره مي کند: «آيات را از روي ظلم و تکبر و بلندپروازي انکار کردند، و حالآنکه در نفس خود يقين داشتند؛ پس نظر کن چگونه بوده است عاقبت فسادکنندگان »؛ و در آيه ۲۱۳ سوره بقره تصريح مي کند که اين اختلاف به خاطر حسادت و طغيان از ناحيه کساني که به آنان کتاب و بينات داده شده بود پديد آمد؛ بنابراين همان طور که پيش تر نيز گفته شد در ارائه آگاهي ها بايد به تمايلات مخاطب توجه کرد؛ « ...