زط

"حجاج فرمان داد تا خانه‌های قیام‌کنندگان‌ را گرفتند و ویران کردند و عطایی را که برای زطان و سیابجگا مقرر شده‌ بود قطع نموده و آزار فراوان بر ایشان روا داشت و بسیاری از آنها را کوچ‌ داد و پراکنده کرد13گروهی از آنان که از این کشتار و ستم جان بدر برده بودند به بطایح پناه بردند و دیگران هم که در اطراف پراکنده بودند با ضعف امویان و قیام عباسیان از اطراف به بطایح روی آوردند. او غلامان را بفرمود تا هریک‌ صاحب خویش را پانصد تازیانه بزد پس ایشان را به بصره بازگردانید او به‌ بردگان وعدهء آزادی از اسارت و رنج بردگی می‌داد:گردیزی در شرح حال‌ او می‌نویسد:از بصره خروج کرد با قومی از زطان و زنگبان و حبشیان و ایشان‌ کارهای گران کردند و بعضی بنده بودند و بعضی آزاد و برقعی سر ایشان‌ بگردانید و همه را به خویشتن دعوت کرد16و بسیاری از ایشان بخاطر رهایی‌ از سختی بردگی بدو پیوستند و برقعی برای آنان خطبه خواند و وعده داد که ایشان را خداوند مال و زمین خواهد کرد و سوگند یاد کرد که به آنان‌ خیانت نکرد و ایشان را محنت و سختی بردگی بیاد می‌آورد و می‌گفت میخواهم‌ شما را خداوند بنده و اموال سازم و زنگیان و بردگان و غیر ایشان از هر طرف‌ به وی روی می‌آوردند،در روزی موعود خانه‌های اهل بصره فرو گرفتند بنقل‌ گردیزی برقعی دست ایشان مطلق کرد تا مال مردم همی بستدند و مسلمانان را همی کشتند و زنان و عورتان ایشان همی گرفتند تا همهء بصره قهر کردند..."