چکیده:
نهج البلاغه یک شاهکار ادبی در تعلیمات اسلامی است که در آن توجه به عزت و کرامت انسان و سلامت عقل و روان از اهمیت بسزایی برخوردار است . سخنان حکمت آمیز این کتاب که با عقل و اندیشه آدمی سر و کار دارند حقایق بسیار متعالی و معانی بسیار ژرفی را در مورد شناخت خدا ، انسان و جهان با فصاحت و بلاغت تمام بیان می کنند و آگاهی های ارزشمندی را در هر یک از این زمینه ها ارائه می دهند ، خطابه ها احساسات راکد انسان را در جهت ستیز با فساد و تباهی و بی عدالتی بر می انگیزند و موعظه ها انسان را از خواب غفلت بیدار و خطراتی را که می توانند دل و روان آدمی را ضعیف و بیمار کنند یادآور می شوند ...
خلاصه ماشینی:
»1 با توجه به مفاهیم حکمت و موعظه و خطابه که بیان شد و با در نظر گرفتن اینکه این موضوعات با عقل و اندیشه و روان و دل و احساسات انسان سروکاردارند، باید گفت که نهجالبلاغه با سخنان حکمتآمیز بر شناخت خدا، انسان و جهان تأکید میکند و عقل و اندیشه را به تعقل و تفکر وا میدارد، با خطابهها احساسات خمود و راکد را به حرکت و جنبش در میآورد، و با موعظهها که بخش بزرگی از این کتاب را تشکیل میدهند بر آن است که انسان را از خواب غفلت بیدار کند، شهوت و احساسات خود سرانه را به کنترل عقل درآورد، عواطف نوع دوستی را در انسان تقویت کند، و با زدودن رذایل اخلاقی و جایگزین کردن آنها با مکارم و فضایل سلامت عقل و پاکی دل انسان را تأمین کند.
حسن ظن و سوء ظن کسی که بسیار سوءظن دارد، آنطور که این نوع ذهنیت برای او عادت شده و جزء شخصیت وی گردیده است، از نظر روانشناسی دچار نوعی بیماری روانی است که درد و رنج مداومی را ایجاد میکند و اضطراب و تشویش و نگرانی به بار میآورد.
» حسنظن میتواند رنج مداوم و اضطراب و نگرانی ناشی از سوءظن را از بین ببرد و آرامش و اطمینان خاطر را جایگزین درد و رنج کند، اما این موضوع هرگز به آن معنی نیست که انسان باید همیشه به همه چیز و همه کس حسنظن داشته باشد، زیرا همانطور که در سخن امام (علیه السلام) آمده برخی افراد سزاوار سوءظن هستند و آن قدر قابل اعتماد نیستند که شایستة حسنظن باشند.