چکیده:
رودخانه هیرمند از افغانستان سرچشمه میگیرد.زندگی مردم منطقه سیستان نیز وابسته به آن است. نوسان جریان آب هیرمند و کاهش آب جاری به سمت سیستان(ایران)در صد سال گذشته همواره مشکلاتی را در روابط سیاسی ایران و افغانستان در سطوح محلی و ملی به وجود آورده است.این پژوهش در پی یافتن علل نوسان آب هیرمند،کاهش جریان آب به سوی سیستان و تأثیر آن بر روابط سیاسی بین دو کشور میباشد.
وقوع خشکسالی و کاهش جریان آب از سرچشمههای هیرمند باعث کاهش جریان آب به سمت سیستان و وقوع بحران آب در این ناحیه شده است.در صد سال گذشته افغانیها با جدا کردن کانالهای متعددی از هیرمند و احداث سدهای مخزنی و انحرافی روی آن حجم بیشتری از آب را مصرف کرده و میزان آب جاری به سیستان را کاهش دادهاند.این مسأله در مواقع خشکسالی در بخش علیای رودخانه،کمآبی در سیستان را تشدید کرده است.قرار گرفتن سرچشمههای هیرمند و 95 درصد از مسیر رودخانه در سرزمین افغانستان و وابستگی شدید افغانها به آب هیرمند موجب برتری ژئو پلتیک افغانستان در مقابل ایران شده است که همواره موجب انعطاف ایران در برابر افغانستان در این مورد بوده است.
خلاصه ماشینی:
"نوسان جریان آب هیرمند و کاهش آب جاری به سمت سیستان(ایران)در صد سال گذشته همواره
اختلاف بر سر استفاده از آب رودخانه هیرمند بین ایران و افغانستان از زمان شکلگیری
خلعتبری سفیر ایران در کابل مذاکراتی با وزیر امور خارجه افغانستان در مورد هیرمند و
زمینه را برای دستیابی به توافق دائمی بین ایران و افغانستان بر سر تقسیم آب رود هیرمند
در این زمان دولت ایران تصمیم گرفت هیأتی برای بررسی علت کمآبی سیستان و
جزئی از تاریخ اختلافات بین ایران و افغانستان در مورد هیرمند شد که گریزی از اسناد آن
پیشنهادی کمیسیون بیطرف هیرمند به سهم ایران برای پایان دادن به موضوع تقسیم آب
ش. باوجود کمی بارندگی و کمآبی در بخش علیای هیرمند دولت افغانستان تلاش گستردهای برای رفع کمآبی سیستان با کاهش مصرف آب در
هیرمند به سمت ایران صورت گرفت که دولت افغانستان علت این مسأله را کاهش بارندگی
افغانستان موجب کاهش جریان آب هیرمند به سمت ایران و سپس قطع کامل آن از اواخر
کاهش یافته است که این مسأله باعث کاهش فوق العاده شدید جریان آب هیرمند به سمت ایران شده است[35].
بیرونی و سیستان درونی و تقسیم حوضه رودخانه هیرمند در بخش دلتا میان ایران و
نصف پس از بند کمال خان بین ایران و افغانستان تقسیم کرد و اجرای آن به وسیله کمیساران
طبق این قرارداد سهم آب ایران از رود هیرمند 62 مترمکعب در ثانیه میباشد که به هیچ
[82]قرارداد تقسیم آب هیرمند بین ایران و افغانستان در سال 7131؛مورخ 8 دیماه 7131،
[05]معاهده تقسیم آب هیرمند بین ایران و افغانستان 22 اسفند 1531؛اسناد وزارت امور"