چکیده:
ظهور آیین در یک نقطه دور افتاده و در دل صحرای بزرگ و خشک که دو امپراطوری بزرگ آن زمان راشکست داد و با طرح ارزشها و آیینهای ایدهآل به درون انسانها نفوذ کرده و زندگی دوباره به آنها عطاکرد، موجب شگفتی مورخان گردیده است. از این رو، نویسنده به بررسی عوامل این پیروزی معجزه آساپرداخته و مهمترین این عناصر را در چهار محور تجزیه و تحلیل نموده است:1ـ موقعیت زمانی و مکانی مساعد؛2ـ تواناییهای ذاتی اسلام که همواره به نیازهای واقعی انسانها پاسخ داده است؛3ـ رهبری حکیمانه پیامبر گرامی اسلام که جامعه را به سوی برقراری عدل و برادری و تسلیم کاملبودن در برابر خداوند رهنمون ساخته است؛ 4ـ یاری خداوند که یک عامل معنوی است و تاریخ نگاران مادی از درک آن عاجزند.
خلاصه ماشینی:
از این رو، نویسنده به بررسی عوامل این پیروزی معجزه آساپرداخته و مهمترین این عناصر را در چهار محور تجزیه و تحلیل نموده است:1ـ موقعیت زمانی و مکانی مساعد؛2ـ تواناییهای ذاتی اسلام که همواره به نیازهای واقعی انسانها پاسخ داده است؛3ـ رهبری حکیمانه پیامبر گرامی اسلام که جامعه را به سوی برقراری عدل و برادری و تسلیم کاملبودن در برابر خداوند رهنمون ساخته است؛ 4ـ یاری خداوند که یک عامل معنوی است و تاریخ نگاران مادی از درک آن عاجزند.
عناصر پیروزی چنانچه در واقعیت تاریخی و درونی و خاستگاه اسلام دقت نماییم، میتوانیم مهمترین عواملپیشرفت آن را در چهار محور اصلی عنوان کنیم: نخست: زمینه مساعد ـ از نظر زمانی و مکانی ـ برای این جهش عظیم اسلامی؛ دوم: شخصیت رهبر عظیم الشأن اسلام، پیامبر گرامی صلیاللهعلیهوآله، و شیوه عمل و ایثارگریهایمسلمانان صدر اسلام؛ سوم: تواناییهای ذاتی اسلام؛ چهارم: پشتیبانی و حمایت خداوند و توفیق دادن به پیامبر و مؤمنین در انجام وظایفشان.
2ـ نظام اجتماعی حاکم و ویژگیهای آن این دومین ویژگیای بود که زمینه مساعد را برای آغاز دگرگونی تمدن به دست اسلام آمادهساخت؛ زیرا یکی از ارکان این نظام، قبیلهای بودن آن است و نظام قبیلهای مرکزیتی قوی برایحکومت ندارد، بلکه هر قبیلهای هرچند با افراد خود اختلاف عقیدتی داشته باشد اما هم چنان در کنارآنان میماند و از آنها حمایت میکند.
شاید جدایی ادیان ـ در آن زمان ـ از زندگانی اجتماعی مردم، به علت یکی از دلایل یا همهدلایل زیر بود: نخست اینکه: در آن زمان هیچ برنامه ریزی عمومی برای زندگی وجود نداشت و در این موردفرقی میان دینهای آسمانی یا دینهای وضع شده توسط بشر نبود؛ زیرا دینهای منسوب به آسمانبه پیروی از طبیعت خود موقت بود اما ادیان دیگر ساخته توهمات انسان بود.