چکیده:
نویسنده در این مقال، لوازم اصلی نیل انسان به رشد و کمال آن را بر شمرده است. ضمن بیان اینکه مهمترین ویژگیهای نوع انسان در دو حوزه عقل و اراده است، رشد او نیز منوط به تکامل این دو دانسته شده است. کسب اطلاعات صحیح، تأمل در آنها، جستجو در معلومات برای کشف مجهولات و توجه دائمی به حقیقت مکشوف از مراحل رشد عقلانی شمرده شده است. در ادامه مقاله، تقوا به عنوان اراده متعالی معرفی شده و پدید آمدن این صفت مستلزم خوف از خدا دانسته شده است. از آنجا که خوف از خدا جز با ایمان حقیقی به مبدأ لایزال هستی حاصل نمیشود، "ایمان" نیز به عنوان پیش شرط اراده متعالی و مکمل رشد تلقی شده است.
خلاصه ماشینی:
"خلاصه آنکه در قرآن کریم برای رساندن انسان به رشد عقلانی و درک حقایق از روش "نظر و تأمل" در امور استفاده شده، خصوصا اموری که نوع انسانها هر روز با آن سر و کار دارند ؛ اما بیشتر آنان بی توجه از کنار آن میگذرند.
نکتهای که ما از قرآن کریم در این باره میآموزیم این است که اگر ما از "قصه" در تعلیم و تربیت بهره میبریم، باید تلاش کنیم قصههایی بسازیم و یا بیان کنیم که افراد را به فکر فرو برد و در آن مسائلی برای فکر کردن وجود داشته باشد تا افراد با شنیدن قصهها و تفکر در آنها، به نتایج مفیدی برسند و در نوع رفتار و کردار آنها مؤثر افتد.
خداوند در قرآن کریم بر این نکته تأکید میورزد که اگر از انسانها انتظار دارد اهل تفکر و تعقل و تذکر باشند، قبلا آیاتش را به خوبی برای آنها تبیین کرده است:و کذلک یبین الله لکم الاآیات لعلکم تتفکرون [بقره / 219] ؛ و اینچنین خداوند آیات را برای شما بیان میکند.
نیز در آیهای از قرآن، رسیدن به تقوا در مورد اولوا الالباب با لفظ لعل بیان شده است [بقره / 179] که نشانه عدم قطعیت است ؛ در حالی که این گروه مراحل قبلی را تا مرحله تذکر با قطعیت پیمودهاند ؛ بنابراین تا عقلانیت انسان به حلقه تقوا وصل نشود، تضمینی برای سعادت انسان وجود ندارد و لذا اولوا الالباب هم باید به این حلقه چنگ زنند تا رستگار شوند: فاتقوا الله یا اولی الالباب لعلکم تفلحون[مائده / 10]."