چکیده:
آیه قوامیت یکی از بحث برانگیزترین آیات قرآن است که تاکنون تفاسیر متعددی
درباره آن نوشته شده است. این تفاسیر از برخی جهات، سر آشتی و وفاق میجویند و از
بعضی جهات، رویاروی هم قرار میگیرند. پارهای از مفسرین دلیل قوامیت مردان بر زنان را،
تحمل بار سنگین زندگی از نظر تأمین معاش و نفقه ذکر میکنند، و آن را مختص به «اجتماع
منزلی» میدانند و برخی هم وجه تفضیل و امتیاز مرد بر زن را، عقل و علم و ولایت گفتهاند
واستدلال کردهاند که تفوق و استیلای مرد بر زن، به مانند سلطه ولات و حکام بر رعیت
است. مردان به خرد و قدرت و تدبیر آراستهاند. از اینرو، نبوت، امامت و ولایت به آنان
تعلق یافته است از دیدگاه این گروه از مفسران دایره قوامیت افزون بر اجتماع منزلی، شامل
اجتماع مدنی هم میشود.
در این مقاله، نخست با بررسی تفاسیر مختلف، دیدگاه موافقان با تعمیم قیمومت مرد،
در حوزه اجتماع نقد شده است.
خلاصه ماشینی:
"در تفسیر نورالثقلین به نقل از عیون اخبار الرضا آمده است که: امام هشتم در ضمن جوابهایی که به محمد بن سنان نسبت به بازگویی فلسفه و علل بعضی از احکام دادهاند، این گونه میفرماید: این که در مسئله ارث به زنان نصف مردان اعطا میشود، به خاطر این است که زن بعد از ازدواج گیرنده و مصرف کننده است و مرد دهنده و مسئول اعطا و دیگر این که زن، جزء عائله مرد محسوب میشود و بر مرد است که عائله خود را اداره کند و نفقه ایشان را بدهد و بر زن چنین مسئولیتی نیست که زوج را از جهت بر آوردن مایحتاج ظاهری اداره نماید و همین است بیان خدای عز و جل در آیه الرجال قوامون علی النساء و بما انفقوا (1373: ج 1، 477) استاد شهید مطهری در این باره میفرماید: «اگر از نظر حقوقی مسئله مورد بحث را مطالعه کنید از نظر اسلام، ازدواج هم حکم مسئولیت دارد و هم جنبه حقوقی، یعنی ماهیت ازدواج هم «حق» است و هم «مسئولیت» و» ] تکلیف] و اگر ازدواج را بهعنوان یک شرکت سهامی در نظر بگیریم میبینیم که مرد، سهام بیشتری در اینجا سرمایه گذاری کرده است."