چکیده:
عشایر ایران در تحولات نظامی ایران نقشی مؤثر و تعیینکننده داشتهاند.این نقش تا دورهء پهلوی که با اعمال سیاستهای محدودکننده و با تشکیل ارتش نوین بسیار تغییر یافت،گسترهء وسیعی داشت و شخصیتهای نظامی عمدتا خاستگاه ایلی داشتند، در سازمانهای نظامی بافت عشایری چشمگیر بود،در فرآیند سیاستگزاریها هم برای خنثی کردن مخالفتها و دشمنیهای طوایف و هم برای بهرهگیری از توانهای بالقوهء تیرههایی تدابیری اندیشیده میشد و سیاستهایی نظیر کوچ و اسکان،ایلسازی و ایجاد تفرقه و حتی سرکوب دربارهء آنان اعمال میشد. سیاستها و رفتارهای خشن پهلوی توان و ظرفیتهای عشایر را نابود کرد و آمادگیها و نقش نظامی آنها را هم به شدت کاهش داد.همچنین تحولاتی که در طی نیم قرن اخیر در بنیانهای اقتصادی و اجتماعی ایران پدید آمد به تضعیف نقش عشایر انجامید.اما با این همه هنوز خصلتها و روحیات جنگجویی و سلحشوری مردان عشایر،در اختیار داشتن موقعیتهای جغرافیایی سوق الجیشی و استقرار بخشی از آنها در مناطق مرزی موجب شد که در معادلات قدرت و در فرآیند بحرانها و تحولات سیاسی-نظامی به حساب آیند،چنانچه در جریان فعل و انفعالات نظامی پس از انقلاب اسلامی سال 1357 هـ.ش هم مخالفان انقلاب و هم حامیان و رهبران نظام جدید التأسیس پیرامون عشایر سرمایهگذاریهای مادی و معنوی کردند که طیف دوم موفقتر بودند و در ابتدای جنگ تحمیلی هشتساله نیروهای عشایری ایران نقش قابل ملاحظهای در متوقف کردن ارتش عراق داشتند و در خط مقدم نبرد،عشایر خوزستان،ایلام،کردستان جای داشتند و عشایر مناطق دیگر به ویژه کهکیلویه و بویر احمد و سایر مناطق هم در تأمین نیروی انسانی جبههها و هم در تأمین تدارکات آن نقش فعالی داشتند که در آن برهه هنوز سازمانهای نظامی رسمی،آمادگی ایفای نقش تمام عیار خود را نداشتند بسیار مغتنم و مؤثر بود.
خلاصه ماشینی:
"ش هم مخالفان انقلاب و هم حامیان و رهبران نظام جدید التأسیس پیرامون عشایر سرمایهگذاریهای مادی و معنوی کردند که طیف دوم موفقتر بودند و در ابتدای جنگ تحمیلی هشتساله نیروهای عشایری ایران نقش قابل ملاحظهای در متوقف کردن ارتش عراق داشتند و در خط مقدم نبرد،عشایر خوزستان،ایلام،کردستان جای داشتند و عشایر مناطق دیگر به ویژه کهکیلویه و بویر احمد و سایر مناطق هم در تأمین نیروی انسانی جبههها و هم در تأمین تدارکات آن نقش فعالی داشتند که در آن برهه هنوز سازمانهای نظامی رسمی،آمادگی ایفای نقش تمام عیار خود را نداشتند بسیار مغتنم و مؤثر بود.
52 سیاستهای نظامی اعمالشده در مورد عشایر در تاریخ ایران به انحاء مختلف برای رفع مخاطرات ناشی از توان نظامی عشایر و برای سوق دادن این توان بر ضد تهدیدهای خارجی و داخلی عمل شد و شیوههای مختلفی توسط حکام و فرمانروایان و قدرتمداران به کار رفت که این توان را در راستای خواستهها و منافع خود قرار دهند؛از جمله میتوان به کوچاندن یا تبعید و اسکان طوایف در مناطق مورد تشخیص،اعمال حاکمیت به ایل و طایفهای با انتصاب سران آنان و یا جلب و جذب آنان،سرکوب و تخته قاپو کردن و بالاخره ایلسازی و استفاده از توان نظامی طایفهای برای سرکوبی قومی دیگر.
55 عشایر ایلام و جنگ تحمیلی در میان نیروهایی که برای مقابله با هجوم نیروهای عراقی به داخل مرزهای ایلام نقش داشتند،نیروهای عشایری این منطقه تحرک قابل توجهی داشتند و نقش آنان به ویژه در موقعیتهایی که خلاء یا کمبودی از نیروهای نظامی وجود داشت بسیار کار ساز بود."