خلاصه ماشینی:
"حال این سؤال رخ مینماید که روش صحیح در فهم این کتاب الهی کدام است؟ قرآن کریم به زبان بشری سخن میگوید و میتوان با دانش و شرایط مورد نیاز در فهم سخن انسانی تا حدی آن را فهمید، اما به سبب دارا بودن برخی ویژگیها مانند داشتن باطن، (5) گستردگی معارف و همه سویهنگری، نیازمند درنگ و تدبر بیشتر و تفسیر است؛ نانکه حضرت علی علیهالسلام فرمودند: «هذا القرآن انها خط مسطور بین الدفتین لا ینطق إلا بلسان و لا بد له من ترجمان و انما ینطق عنه الرجال»؛ (6) این قرآن خطی است که میان دو پاره جلد نوشته شده است و به زبان سخن نمیگوید.
گرچه در روایتی امام صادق علیهالسلام میفرماید: «پدرم فرمودند: ما ضرب رجل القرآن بعضه علی بعض الا کفر»؛ (25) هیچ کس بعضی از قرآن را با بعضی دیگر خلط نکرد، جز اینکه کافر شد؛ ولی این روایت با روایات پیشین منافات ندارد؛ زیرا مراد از آن نکوهش تفسیر قرآن به قرآن نیست.
مرحوم کلینی با سند صحیح از زراره نقل میکند که به امام باقر علیهالسلام عرض کردم: از کجا فهمیدید مسح بر قسمتی از سر و پاها کفایت میکند؟ حضرت خندیدند و فرمودند: «رسول خدا صلیاللهعلیهوآله فرمودهاند و کتاب خدا نیز چنین نازل شده است؛ چون خداوند فرموده: "فاغسلوا وجوهکم"، فهمیدیم که باید کل صورت شسته شود.
شاید بتوان از روایاتی استفاده کرد که حضرات ائمه اطهار علیهمالسلام آیاتی از قرآن کریم را به روش تجربی تفسیر نمودهاند؛ از جمله: حسینبن خالد گوید: به امام رضا علیهالسلام عرض کردم از آیه «والسماء ذات الحبک» (الذاریات: 7)؛ آسمان مشبک است، برایم توضیح بده."