خلاصه ماشینی:
"(5) اما از آنرو که بیشتر روایات تفسیری تابعین و مطالب رسیده از آنها در تفسیر (6) همزمان با امام سجاد، امام باقر و امام صادق علیهمالسلام میباشد، بدین جهت در این نوشتار نقش این سه امام در تفسیر تابعانی که هم عصر بودهاند، مورد بررسی قرار میگیرد: افراد زیادی از تابعان که به تفسیر قرآن معروفند، دانش تفسیر خود را وامدار این امامان میدانند.
ق) ضحاک بن ابراهیم هلالی، از مفسران تابعین، آراء تفسیری فراوانی در منابع شیعه و اهل سنت دارد؛ از جمله مجمعالبیان طبرسی و تفسیر القرآن العظیم ابن کثیر روایات وی را نقل کردهاند: وی دارای تفسیری بزرگ است که مرجع تفسیر طبری و طبرسی قرار گرفته است.
امام باقر علیهالسلام در عصر خود به توسعه علوم دینی از جمله تفسیر پرداخت و شاگردان فراوانی را تربیت نمود که برخی از شاگردان تفسیری آن حضرت عبارتند از: 1.
اما شاگردان ایشان در تفسیر افزون بر افرادی مانند ابوحمزه ثمالی، جابربن یزید جعفی و عطاء بن ابی ریاح و حتی ابوالجارود ـ که پیش از این نام آنها ذکر شد و اصحاب دو یا سه امام بودهاند ـ شخصیتهای دیگری نیز در تفسیر ذکر گردیده است که برخی از آنها عبارتند از: 1.
ق) که ابن حجر وی را از جمله راویان امام جعفر بن محمد صادق علیهالسلام میشمارد و از برخی نقل کرده است که وی «به پیروی مذهب تشیع شهرت دارد» (67) در تفاسیر، نام او آمده است؛ از جمله در تفسیر مجمعالبیان ذیل آیه 25 سوره بقره که آیه شریفه «واتوا به متشابها» را تفسیر نموده است."