چکیده:
از جمع بندی روایات چنین به دست میآید که پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآله در 27 ماه رجب سال اول مبعث به پیامبری برانگیخته میشود و در شب قدر ماه رمضان همان سال یا نهایتا سال بعد قرآن بر آن حضرت به تدریج شروع به نزول میکند. اولین سورهای که در ماه رمضان بر او نازل میشود، سورهی علق است و این منافاتی با نزول سورهی حمد قبل از آن ندارد؛ چون سورهی حمد وحیی متمایز از قرآن عظیم به نظر میرسد.
خلاصه ماشینی:
"در زمینهی نزول دفعی قرآن در آغاز بعثت پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآله سه احتمال به نطر میرسد که اینک بررسی میشود:اولین احتمال این است که همین قرآن موجود به طور دفعی بر پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله نازل شده باشد؛ چنان که روایت مفضل از امام صادق علیهالسلام بر آن دلالت دارد؛ اما این احتمال صحیح نیست؛ زیرا قرآن معهود میان ما هرگز به طور دفعی بر پیامبر نازل نشدهاست؛ چون:اولا، نزول دفعی قرآن معهود در اوایل مبعث پیامبر اسلام مستلزم این است که بسیاری از خطابات الهی در قرآن کریم عبث و غیر عقلایی باشد؛ زیرا در آن آیات به افرادی خطاب شدهاست که در وقت خطاب حضور نداشتند و اشخاصی به سبب کاری سرزنش شدهاند که هنوز آن کار را مرتکب نشدهاند؛ ثانیا، در آیات قرآن از رخدادهایی که در سالهای بعد از مبعث واقع شدهاست، با صیغهی ماضی تعبیر شده است؛ حال آن که قرآن به همان زبان عربی فصیح عصر نزول یافتهاست و لزوما بایست از رخدادهایی که در آینده اتفاق خواهد افتاد، به صیغهی مستقبل تعبیر میکرد؛ بنابراین چنین آیاتی، حاکی از این است که آنها پس وقوع رخدادهای مربوط نازل شده و برایناساس قرآن معهود، نزول تدریجی داشته است؛ نه نزول دفعی.
این احتمال نیز مردود است؛ زیرا روایات یاد شده در توجیه معارضت ظاهری آیاتی مانند «انا انزلناه فی لیلة القدر»، «انا انزلناه فی لیلة مبارکة»(73) و «شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن»(74) با آیهی «لولا نزل علیه القرآن جملة واحدة کذلک لنثبت به فؤادک»(75) است؛ حال آن که در این آیات از قرآن معهود مردم عصر نزول سخن رفتهاست؛ نه قرآنی که بر آنها نازل نشده و از کم و کیف آن خبری ندارند؛ چون در آیهی قدر، ضمیر هاء به قرآن معهود برمیگردد و دلیل آن که در این آیه، مرجع ضمیر هاء ذکر نشده، معهود ذهنی بودن مرجع ضمیر برای آنان بودهاست و در ضمیر هاء در آیهی دخان نیز به همین قرآن معهود برمیگردد؛ زیرا صدر و ذیل این آیه چنین است:حم و الکتاب المبین إنا أنزلناه فی لیلة مبارکة حاء میم سوگند به قرآن آشکار که ما آن را در شبی مبارک نازل کردیم."