چکیده:
قرائات-یعنی تلفظهای مختلف رسم الخط قرآن-از عوامل مختلفی نشأت میگیرند و
ملاکهای مختلفی برای پذیرش یا ترجیح برخی از آنها ذکر کردهاند. اختلاف قرائات در
برخی از موارد در مفهوم آیه تأثیر دارد ولی در اکثر نزدیک به همه موارد، در مفهوم
آیه تأثیر محسوسی ندارد.در این مقاله ضمن بحث از مطالبی کلی درباره قرائات، آیه
106 سوره البقرة-که مرتبط با مبحث نسخ است -به عنوان نمونه ذکر و اختلاف قرائات آن
به همراه تفاسیر مربوط مطرح میگردد.نیز دیدگاهی غیر معمول و جدید به عنوان
زمینهای برای مطالعه بیشتر درباره این آیه و مبحث نسخ ذکر شده است.
خلاصه ماشینی:
"اما اینکه چرا تا این اندازه تعداد قرائات زیاد شده است، علاوه بر نکات قبلی، این موضوع میتواند ناشی از برداشت غلط از روایت مشکوک نزول قرآن بر هفت حرف باشد(بنگرید به:خوئی، 171 تا 193)و نیز معلول تعصب قبیلهای و منطقهای مؤثر در لهجه و نوع کاربرد جملات است که اهل هر سرزمین معمولا به دنبال پیروی از قاری منطقه خود بودهاند(بنگرید به:مختار عمر و سالم مکرم، 1/ 39 تا 73).
ملاک پذیرش قرائتبرای پذیرش یک قرائت-جدا از بحث استناد حقیقی آن به خدا و با توجه به ضرورت پذیرش حداقل یک تلفظ برای هر کلمه-سه ملاک مطرح کردهاند:1-موافقت با رسم الخط2-نقل مورد اعتماد3-سازگاری با قواعد دستور زبان عربیالبته صرف ناسازگاری با قواعد دستور زبان عربی، دلیل بر بطلان قرائت نیست، چرا که تدوین دستور زبان عربی، الزاما به گونهای نبوده است که تمام وجوه استعمال بخشهای عرب زبان صدر اسلام را احصاء کند و لزومی هم ندارد که تمام کاربردهای قرآنی منطبق بر لغت قریش یا سایر قبیلههایی که گویش آنها ضبط شده است، باشد.
اما اختلاف قرائات به شکل مؤثر در معنی، خود بر سه گونه است:الف-گونهای که در معنی کلی عبارت تغییر محسوسی ایجاد نمیکند و تنها جنبه تأکیدی دارد و یا تفنن در گفتار تلقی میشود، مانند«کفارة طعام»(المائدة، 95)که برخی با تنوین کلمه اول و بعضی با اضافه آن خواندهاند(دانی، 100 و قاضی/253)و یا کلمه«تنجیکم»(الصف، 10)که هم ثلاثی مجرد و هم از باب تفعیل خوانده شده است(دانی، 210 و قاضی، 370)."