چکیده:
دانشگاه آزاد اسلامی با ربع قرن فعالیت و نزدیک به 270 واحد مرکز آموزشی در داخل و
خارج از کشور و با بیش از 50 درصد از کل دانشجویان کشور، همگام با برنامههای
توسعه اقتصادی کشور نقش بهسزایی در ارتقای سطح آموزش عالی و تولید علم داشته است.
این مؤسسه علمی که مؤسسهای غیرانتفاعی نوع دوم است با جذب منابع مالی از جمله
شهریه دانشجویان، کمکهای مردمی و سازمانها و سایر منابع، بدون استفاده از
بودجههای عمومی دولت، به دانشجویان، استادان و کارکنان دانشگاه خدمترسانی میکند.
از جمله تسهیلاتی که دانشگاه در اختیار دانشجویان، کارکنان و اعضای هیأتعلمی قرار
داده، تسهیلات مالی و اعتباری کنار تسهیلات رفاهی است که برای دانشجویان میتوان
وام صندوق رفاه دانشجویان شامل قرضالحسنه، کمک هزینه ازدواج، ضرور، شهریه
کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت، و برای کارکنان، وامهای خرید مسکن، تعمیرات
مسکن و برای اعضای هیأتعلمی وام خودرو و جهت کارکنان و استادان وامهای ودیعه
اجاره مسکن، ضرور و وام صندوق پسانداز از منابع مالی دانشگاه نام برد.
استفاده از این تسهیلات به قراردادهای مناسب و منطبق با عقود اسلامی نیاز دارد.
ماهیت عقود اسلامی در این است که ربوی نبوده و مصلحت طرفین مدنظر باشد.
در این تحقیق، ضمن تعریف ربا و تورم و مشخصکردن حریم ربا به بررسی آرای گوناگون
دربارة موضوع «روشهای جبران کاهش ارزش پول» و تفکیک آن از موضوع «کارمزد» پرداخته،
الگوهای فقهی و کاربردی ارائه شده را بررسی کردیم؛ سپس دو الگوی کاربردی برای
قراردادهای تسهیلات مالی اعتباری جهت محاسبه کارمزد و جبران کاهش ارزش پول ارائه
کردیم تا به این ترتیب در حریم شبهات ربوی وارد نباشد. در نهایت در جهت
کاربردیکردن نظر مخالفان جبران کاهش ارزش پول، الگوی دیگری منطبق با قانون
بانکداری بدون ربا ارائه شده است.
Islamic Azad University with quarter of a century activities and about 270 branches and educational centers in Iran and abroad، and with more than 50% of all students in the country، has had an effective and noticeable role in improving level of high education.
This large scientific institution، has been financing recourses by tuitions، transfer payments (people and organizations) and other resources without helping of the government، is serving students، personnel and instructors.
Financial Loans are such services that allocated for students، instructors and personnel at university.
These loans need contracts which shouldn’t be usury and should adjust Islamic contracts، In this research by definition and description of usury and inflation، survey the ideas about (Compensating Devaluation of Money (CDM) and "piece wages"، we suggested two applicable model for accounting piece wages and CDM. At the end، according to no usury banking law described the last method to avoid usury contracts.
خلاصه ماشینی:
در این تحقیق، ضمن تعریف ربا و تورم و مشخصکردن حریم ربا به بررسی آرای گوناگون دربارة موضوع «روشهای جبران کاهش ارزش پول» و تفکیک آن از موضوع «کارمزد» پرداخته، الگوهای فقهی و کاربردی ارائه شده را بررسی کردیم؛ سپس دو الگوی کاربردی برای قراردادهای تسهیلات مالی اعتباری جهت محاسبه کارمزد و جبران کاهش ارزش پول ارائه کردیم تا به این ترتیب در حریم شبهات ربوی وارد نباشد.
بهره در عرف مسلمانان، عبارت است از «مبلغی که اضافه بر اصل سرمایه، وامدهنده بهسبب شرط قبلی از وامگیرنده مطالبه و دریافت میکند؛ چه اینکه این اضافه بهطور مطلق شرط شده باشد یا بهصورت درصد در مقایسه با سرمایه محاسبه شود» و در اصطلاح اقتصاددانان «بهره پول، قیمتی است که در اقتصاد بازار برای پول پرداخت میشود؛ بهصورت درصدی از اصل پول بیان میشود، به آن نرخ بهره پول گفته میشود» (زمانی فراهانی، 1380: ص 251).
جدول شماره (2): انواع عقود اسلامی و موارد استفاده آن براساس قانون بانکداری بدون ربا (بهره) $$$ (به تصویر صفحه مراجعه شود) در جدول ذیل مشاهده میشود، از کل تسهیلات اعطایی فروش اقساطی سهم غالب را به خود اختصاص داده است و خرید دین به دلیل داشتن شبهه ربوی، کمترین سهم را دارد.
فرضیه اصلی مورد آزمون در این تحقیق عبارت است از اینکه کارمزد دریافتی از تسهیلات اعتباری دانشگاه در حریم شبهات ربوی قرار دارد و جبران کاهش ارزش پول بهصورت درصدی قطعی از مبلغ اسمی تسهیلات، وام پرداختی را دچار شبهه ربوی میکند.