چکیده:
مطالعات معاونت تحقیقات اقتصادی و اجتماعی وزارت کشاورزی سابق نشان میدهد که ضعف
مدیریت در روستاها بخصوص بعد از اصلاحات ارضی سال 1342 مشکلات آسیبشناختی متعددی
در حوزه تولید کشاورزی و روابط اجتماعی روستاها بهوجود آورده و نتایج خسارت باری
برای روند توسعه در کشور و تولید کشاورزی در روستاها به بار آورده است ]1، صص 82 و
83[. به همین دلیل مقاله حاضر - نتیجه پژوهشی است که مؤسسه برنامهریزی و اقتصاد
کشاورزی آن را از نظر مالی تأمین کرده است - کوششی برای طراحی ابزار اندازهگیری
(تبدیل متغیرهای اجتماعی- اقتصادی به عناصر ریاضی در فرمولهای عام) عملکرد مدیریت
روستایی براساس نوع فعالیت اقتصادی روستا است؛ به نحویکه با بهکارگیری ادواری آن
بتوان نقاط ضعف مدیریت روستایی را شناسایی و متغیرهای مورد نیاز را برای اصلاح این
نقاط بهکار گرفت. برای طراحی این فرمولها ابتدا عوامل مؤثر در کاهش یا افزایش
کارایی مدیریت در روستا به لحاظ نظری و با رویکردی جامعهشناختی- روانشناختی شناسایی
و دستهبندی شده و به یک مدل تحلیلی تبدیل شدهاند. این
رویکرد با مطالعه اکتشافی در مناطقی نظیر شهمیرزاد، سرگست بندرعباس، نوار شمالی از
نور تا رامسر، منطقه زرین دشت فیروزکوه و روستاهای منطقه شاهرود و منطقه کلاردشت
مورد اعتبارسازی تجربی نیز قرار گرفته است. سپس این عناصر نظری به متغیرهای قابل
اندازهگیری تبدیل و شاخص سازی معادل شدهاند. خصلت اجرایی این مدل و فرمولهای آن
این است که در فرایند کاربرد و با توجه به شاخصهای تغییر اجتماعی- سیاسی و اقتصادی
و فرهنگی میتوان عناصر آن را با شاخصهای جدید جایگزین کرد. به همین جهت این مدل و
ابزار اندازهگیری آن خاصیت خود- اصلاحگر دارد و تابع زمان و یا مکان و حتی بعد
جغرافیای کاربرد و یا نوع فعالیت اقتصادی روستا نمیباشد. از این رو این مدل پس از
کاربرد آزمایشی سه تا پنج ساله و پس از اصلاح عناصر آن میتواند در هر مجموعهای که
با مؤلفههای روستایی همخوان باشد، بهکار گرفته شود.
خلاصه ماشینی:
"به همین دلیل مقاله حاضر - نتیجه پژوهشی است که مؤسسه برنامهریزی و اقتصاد کشاورزی آن را از نظر مالی تأمین کرده است - کوششی برای طراحی ابزار اندازهگیری (تبدیل متغیرهای اجتماعی- اقتصادی به عناصر ریاضی در فرمولهای عام) عملکرد مدیریت روستایی براساس نوع فعالیت اقتصادی روستا است؛ به نحویکه با بهکارگیری ادواری آن بتوان نقاط ضعف مدیریت روستایی را شناسایی و متغیرهای مورد نیاز را برای اصلاح این نقاط بهکار گرفت.
بنابراین در این حوزه میتوان عناصر مستقلی را به شرح زیر در بحث اندازهگیری وارد کرد: 3-2-1- مدیریت تولید نابسامان مدیریتی که در زمینه تولید در روستاهای کشور اعمال میشود، مدیریتی نیست که بر مبنای ضرورتهای عینی و اصول علمی متکی باشد؛ همچنین مشاهده شده است که در روستاها هیچگونه هماهنگی عام و کلانی در مورد تولید، توزیع و مصرف وجود ندارد و اغلب محصولات به وسیله واسطهها و یا پراکندگی بسیار، بازاررسانی و به فروش میرسد.
منظور از این عامل پاسخ به این پرسش است که آیا به طور اساسی یک چارچوب منظم و از قبل پیشبینی شده برای حمایت از روستا وجود دارد و آیا این نظام به مقتضای کارکرد حمایتی در اداره امور روستاهای کشور طراحی شده است یا خیر؟ اگر وجود دارد 6 نمره اگر وجود ندارد 0 نمره 2- برای اندازهگیری عوامل اجتماعی- فرهنگی نیز در مجموع 100 امتیاز برای این عوامل در نظر گرفته میشود که آن را به نسبت مساوی بین عوامل زیر تقسیم میکنند: 1- اختلافات قومی- قبیلهای؛ 2- انگیزه برای مشارکت؛ 3- میزان سواد؛ 4- جهتگیری در برابر تغییر؛ 5- مهاجرت به شهرها."