چکیده:
با نگرشی به سیر دعوت رسول خدا(ص) و رهنمودهای قرآنی، در مییابیم که حضرت حق در این مسیر، ابتدا به توحید، سپس به اخلاق و پس از آن دو به احکام و فقه توجه دارد. بدیهی است دعوت به توحید و یکتاپرستی زیر بنای آئینهای الهی و توحیدی است و تا بشر به پرستش خدای واحد و یکتاپرستی دعوت نشود، سایر اعمال و دعوتها ابتر خواهد بود. در ترتیب نزول قرآن نیز قرآن کریم آیاتی که در مکه نازل شده، به لحاظ محتوا دارای مفاهیمی توحیدی، دعوت مردم به پرستش خدای یکتا و دوری از شرکو بتپرستی است و پس از آن، دعوت مومنان به تقوای الهی و اخلاق اهمیت ویژهای مییابد. رسولخدا(ص) هم بر این اساس نیز در اولین مرحله ابلاغ رسالت، بر کوه صفا سخن از توحید گفت و اینکه خدایی جز خدای یکتا نیست. سپس کوشید تا با توجه ویژه به اخلاق، به تهذیب جامعه از رذایل اخلاقی بپردازد. اما پس از این دو پروسه، خدای رحمان در آیات مدنی به مسائل مربوط به احکام و فقه میپردازد. درحقیقت بااین عمل تقدم توحید و اخلاق را درسیردعوت رسول خدا(ص) بر فقه وا حکام اعلام میفرماید.
خلاصه ماشینی:
"انتخاب عنوان جایگاه توحید و اخلاق در سیر دعوت پیامبر(ص) برای این منظور است که روشن سازیم توجه به توحید و اخلاق نسبت به بیان احکام فقهی تقدم داشته است و نه تنها بحث تقدم بلکه اهمیت نیز مطرح است یعنی آنچه امروز ما نیز باید به دنبال آن باشیم و بدیهی است باید مردم عرب عصر جاهلی کمکم و برحسب شرایط با دین و معارف جدید آشنا شوند و یا حتی در بحث احکام، به تدریج از سیاری آداب و رسوم جاری در میان خود فاصله گیرند و از آن پرهیز داده شوند.
همچنین یکی دیگر از مزایا و شاید هم اهداف نزول تدریجی قرآن آشنا ساختن اندک اندک عرب عصر جاهلی با معانی و مفاهیم دین و توحید و نیز دور ساختن آنان از محرمات و ارزشهای جاهلی پذیرفته شده در آن عصر البته در یک پروسه طولانی مدت زیرا اگر بسیاری از این ارزشها به یکباره مطرود میشد و برخی از احکام به یکباره ارایه میگشت پذیرش آن برای مردمی که قرنها و سالیان درازی با آن خو گرفته بودند بسیار مشکل مینمود به عنوان مثال میتوان به تحریم تدریجی شراب اشاره کرد که در ابتدا خداوند به ؟ آن میپردازد و میفرماید اگر چه در شراب و قمار برای شما منافعی است اما گناهشان از نفعشان بیشتر است.
در این مسیر، خداوند قبل از هر چیز با نزول آیاتی در مکه که به آیات مکی معروف است جایگاه و اهمیت توحید و نظام اعتقادی واحد و یکتاپرستی را برای مردم تشریح ساخت و کوشید تا با مهاجع و ارائه استدلالهای منطقی و عقلانی مردم را به یکتاپرستی دعوت کند و از شرک و بتپرستی بازدارد و این همان کاری بود که رسول خدا(ص) در سیر دعوت خود آن را دنبال کرد."