چکیده:
انسانشناسی به اعتبار روششناسی به انسانشناسی ارزشی، شهودی، عقلی، تجربی و دینی انشعاب میپذیرد. انسانشناسی دینی را باید
از منابع قرآن و سنت بهشمار آورد. آیات فراوانی در قرآن به انسانشناسی طبیعی (مبداء پیدایش انسان، مراحل تطور انسان) و انسانشناسی
فلسفی (بیان حقیقت روح و نفس و تجرد و بقا و خلود آن) و انسانشناسی ارزشی (آیات مدح و ذم انسان) پرداخته است که در این مقاله به
تفصیل بیان میگردد.
خلاصه ماشینی:
"اما در مقام جمع دو دسته آیاتی که خلقت انسان را از نطفه و خاک معرفی میکنند، باید دقت کرد که انسان نخستین از تراب (خاک) یا طین (گل) خلق شده است، ولی انسانهای بعدی از نطفه آفریده شدهاند و از آن رو که انسانهای مراحل بعد از نسل انسان اولی هستند، گاه آنها را به لحاظ منشاء بعید به خاک انتساب میدهند؛ لذا فرموده است: «فإنا خلقناکم من تراب ثم من نطفة» (1) .
از آیات متعددی استفاده میشود که انسانهای فعلی از نسل آدم و حوا هستند؛ برای مثال: «یا أیها الناس اتقوا ربکم الذی خلقکم من نفس واحدة وخلق منها زوجها وبث منهما رجالا کثیرا ونساء (1) ؛ ای مردم در برابر خدا تقوا پیشه کنید، کسی که همهی شما انسانها را از یک نفس آفرید و از آن زوجش را آفرید و از آن دو این همه مردان و زنان در زمین پراکنده شدند.
وجود عنصر ملکوتی و روح الهی «الذی أحسن کل شیء خلقه وبدأ خلق الإنسان من طین * ثم جعل نسله من سلالة من ماء مهین * ثم سواه ونفخ فیه من روحه وجعل لکم السمع والأبصار والأفئدة قلیلا ما تشکرون (2) ؛او همان کسی است که هر چه را آفرید، نیکو آفرید؛ و آفرینش انسان را از گل آغاز کرد؛ سپس نسل او را از عصارهای از آب ناچیز و بیقدر آفرید؛ سپس (اندام) او را موزون ساخت و از روح خویش در وی دمید و برای شما گوش و چشم و دلها قرار داد؛ اما کمتر شکر نعمتهای او را به جا میآورید."