چکیده:
یکی از رخدادهای مهم عصر مشروطه-که باعث تشدید ناامنی در ولایات شد-بازگشت محمد علی شاه به ایران بود که پس از فتح تهران در سال 1327 ق./1909 م./1287 ش.به دست مشروطهخواهان تبعید شده بود.او که مناسبات تنگاتنگی با سران ترکمن،مازندران و سوادکوه داشت،از راه استرآباد وارد ایران شد و سوادکوه را-که مقر اسماعیل خان سوادکوهی(امیر مؤید بعدی)بود-به عنوان پایگاه خود برگزید.با توجه به درگیری پیش آمده بین مشروطهخواهان مانند واقعهء پارک اتابک،موفقیت محمد علی شاه حتمی مینمود،اما نتیجهء حاصل از این کشمکش به نفع دولت مشروطه شد.
از وقایع مهم دوران پس از جنگ جهانی اول در مازندران و سوادکوه،مقاومت و پایداری فرزندان و یاران امیر مؤید سوادکوهی در برابر قرارداد 1919 میباشد.وقوع این قرارداد-که همزمان با تلاش دولت برای خلع سلاح افراد امیر مؤید بود-موجب مقاومت فرزندان امیر مؤید در برابر نیروی دولتی و تبعید امیر مؤید به کرمانشاه شد.
خاطرات عطاء الله خان،مشاهداتش از رویدادهای یاد شده میباشد.
خلاصه ماشینی:
"مقر اسماعیل خان سوادکوهی(امیر مؤید بعدی)بود-به عنوان پایگاه خود برگزید.
محمد علی شاه مخلوع و همراهی امیر مؤید با او و قسمت
امیر مؤید در این ماجرا حضور داشت و خاطرات خود را
بعد از استعفای سلطنت محمد علی شاه و واگذار
محمد علی شاه به روسیه قبل از کمونیستی یعنی دورهء استبداد و سلطنت خاندان تزار،[او پس]1از تحریک
غرض این بود اردوی محمد علی شاه-که تقریبا
ساختمان زیادی داشت و اردوی محمد علی شاه از این
در این موقع که محمد علی شاه به گرگان آمده،
عساکر ایرانیان بود و هم شوهر عمهء محمد علی شاه بود،
وقتی اردوی تهران یعنی یفرم خان با عدهای بختیاری و
حاضر شد به نام پیش قراولی از اردوی محمد علی شاهی
ولی ریاست این اردو با سردار محیی[بود
موقع از تهران مأمور جنگ با محمد علی شاه بود.
مجاهدین همون جنگ عشایری را اطلاع داشتند و اردوی محمد علی شاهی از سوار و پیاده به طور کلی از
امیر مؤید که البته افراد زیادی بودند در حدود پانصد
اردوی امیر مؤید که همون اردوی محمد علی شاه
آنچه افرادی که از اردوی محمد علی شاه بودند،در
اردوی محمد علی شاه بعد از استحضار[از]دستگیر
اردوی محمد علی شاه بود-با سران و سرکردگان
این سوار با عباس خان سهم الممالک[بود]که درجهء
با آقای سرتیپ سیف الله خان باوند پسر امیر مؤید بود،
امیر مؤید طرف اعتماد بود،مکاتباتی کرده بودند و
که در این موقع هم در تهران بود و با امیر مؤید خویشی
رئیس اردو تعیین کرده بود و بعد از مرگ رشید السلطان،"