چکیده:
در این مقاله،ضمن مروری بر تاریخچهء آرشیو در ایران،از شکل اولیه و ابتدائی آن تا سازماندهی بایگانیها به سبک جدید و نیز تا زمان تأسیس سازمان اسناد ملی ایران،موارد بیان نشدهای دربارهء کوششهای انجام شده برای تأسیس آرشیو در ایران مطرح شده است.همچنین به دو گرایش عمده-که موجب پیدایش این سازمان شد-اشاره شده است.در واقع از پایان دورهء قاجار به بعد بتدریج افزایش روزافزون حجم پروندههای راکد و اشال فضای چشمگیری از وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و بالا بودن هزینههای نگهداشت پروندههای راکد برای دولت،برخی دستگاهها را برآن داشت که برای امحای اوراق زائد خود تدبیری بیندیشند.این تکاپوها،فکر ایجاد مرکزی برای نگهداری اسناد راکد را به وجود آورد.از طرف دیگر،نخستین کوششها برای حفظ و نگهداری اسناد ارزشمند دولتی در این دوره شکل گرفت و در دهههای بعد به صورت سه گرایش برای تأسیس بایگانی راکد،آرشیو ملی و ترکیبی از آن دو درآمد که سرانجام به تأسیس سازمان اسناد ملی انجامید.
خلاصه ماشینی:
"جدید و نیز تا زمان تأسیس سازمان اسناد ملی ایران،موارد بیان نشدهای دربارهء کوششهای انجام شده برای تأسیس
در قانون تأسیس سازمان اسناد ملی ایران نیامده است:
سال پیش به این طرف برای حل مشکلات بایگانی راکد دولت و گردآوری و حراست اسناد ملی و تاریخی ایران،
نگهداری پروندههای راکد)و آرشیو ملی ایران(برای حفاظت اسناد واجد ارزش نگهداری دائمی)و همچنین طرح
اسناد ملی ایران تنظیم گردید و طی یک سال و نیم گذشته چندین بار مورد بررسی و اصلاح و تجدیدنظر قرار گرفت
در حال حاضر لایحهء تأسیس سازمان اسناد ملی ایران،به همان صورتی که به پیوست این نامه ارسال میگردد،در
نگهداری و حراست اسناد ملی و تاریخی ایران در سازمان واحد و تحت شرایط مورد اطمینان و به منظور فراهم
مادهء پنجم:رئیس سازمان در حدود قوانین و مقررات موضوعه،مسئول کلیهء امور سازمان اسناد ملی است و
الف-اتخاذ تصمیم در مورد امحای اوراق زائد دولت،طبق مادهء هیجدهم این قانون و تصویب آئیننامههای
مربوط به تشریفات و نحوهء امحای اوراق زائد،به پیشنهاد رئیس سازمان اسناد ملی.
و در دسترسی گذاشتن اسناد ملی و تاریخی و تعیین تعرفه و کارمزد طبق مدلول تبصرهء 1 و 2 مادهء نهم این قانون و
مادهء دهم:سازمان اسناد ملی،مکلف است اوراق و پروندههائی را که از طرف دستگاههای مربوط راکد
تهیهء آنها گذاشته و به تشخیص کارشناسان سازمان اسناد ملی و طبق مفاد چهاردهم این قانون ارزش نگهداری
مادهء پانزدهم:اوراق و اسناد و پروندههائی که ارزش نگهداری دائمی داشته و طبق این قانون به تصرف و تملک
جدول:بررسی مقایسهای قانون تأسیس سازمان اسناد ملی ایران با لایحهء پیشنهادی"