چکیده:
سعدی دارای شخصیت علمی جامع الاطرافی است که یک وجه از این جامعیت،آگاهی تخصصی وی از جزئیات احکام فقهی است.گواه ما بر این واقعیت،حکایتهایی است که دارای پیامها و آموزههای فقهی هستند و در میان حکایتهای متنوع گلستان به رشتهی نظم و نثر در آمدهاند.
سعدی در تنظیم محتوای این حکایتها همانند عالم آشنای با احکام فقهی ظاهر میشود.وجه تمایز سعدی با فقیهان رسمی و حرفهای آن است که وی توانسته با بهرهگیری از هنر ادبی خویش موضوعات فقهی محض را در قالب نظم و نثری شیرین و جذاب،به مخاطبان عرضه کند.
امر به معروف و نهی از منکر،سرقت،نذر،وقف،و صلهی رحم،موضوعاتی هستند که بررسی آنها در چارچوب حکایتهای گلستان هدف این مقاله را تشکیل میدهد.
سعدی رسالت مخاطرهآمیز امر به معروف و نهی از منکر در برابر پادشاهان را از زبان وزیران، پندهای شفقت برانگیز خود،دعای درویشان و طنزهای پارسیان و گاه با معرفی حاکمان دادگر محقق ساخته و دربارهی سرقت و حد شرعی آن و نیز سرقت اموال وفقی،همچنین دربارهی شرائط نذر صحیح،وفای به نذر و نیز دربارهی صلهی رحم و قطع آن،با نظم و نثری شیرین و کوتاه سخن گفته است.
خلاصه ماشینی:
"سعدی دارای شخصیت علمی جامع الاطرافی است که یک وجه از این جامعیت،آگاهی تخصصی
صحیح،وفای به نذر و نیز دربارهی صلهی رحم و قطع آن،با نظم و نثری شیرین و کوتاه سخن گفته است.
این مسأله یکی از دغدغههای مهم سعدی بوده با توجه به حساسیت و مخاطرهآمیز بودن آن،کوشید است این
در این حکایت سعدی حاکم ستمگری را به تصویر کشیده است که مردم از ظلمهای فراوان او،مهاجرت کرده،
در واقع سعدی امر به معروف و نهی از منکر را از زبان وزیر و جایگاه وزارت به حاکم ستمگر منتقل میسازد:نکند جور پیشه سلطانی که نیاید ز گرگ چوپانی
در حکایتهای بیستم و یکم و بیست و ششم و سیام نیز سعدی به ایفای وظیفهی امر به معروف و نهی از
پادشاه لازم است جوانی را به قتل برسانند تا عضو مورد نیاز پادشاه را از بدن وی به دست آورند،سعدی این موقعیت حساس و بسیار رقتانگیز را با هنر ادبی خود به تصویر میکشد و نشان میدهد که چگونه پادشاه در یک قدمی
ج. متعلق نذر لازم است در توان و قدرت ناذر باشد و در این صورت با تحقق شرط-برآورده شدن حاجت-انجام
موضوع حکایت چهل و چهارم قطع رحم است که سعدی به علت قطع آن اشاره میکند:«چون نبود خویش را دیانت و تقوی قطع رحم بهتر از مودت قربی
«یاد دارم که مدعی در این بیت بر قول من اعتراض کرد و گفت:حق تعالی در کتاب مجید از قطع رحم نهی کرده
موضوع این حکایتها تأکید بر حقوق اجتماعی است که در قالب امر به معروف و نهی از منکر شکل گرفته است."