چکیده:
تعریف و حدود آیات متشابه قرآنکریم، تفسیر و تأویلهای فراوانی یافته و علمای علوم قرآنی و مفسران در این جهت به اختلاف رفتهاند. علامه طباطبایی ضمن بررسی جامع در این موضوع و نقل اقوال علما، آیات متشابه را عبارت از آیاتی از قرآن میداند که: ضمن دلالت روشن الفاظ آنها بر مدالیل خود از جهت معنا و مقصد مورد تردید جدی هستند و علت آن هم عدم سازگاری آنها با آیات محکم دیگری است که مدلول آیات متشابه را مورد شبهه قرار میدهد.
خلاصه ماشینی:
"1از روز نزول آیه 7 سوره شریفه آل عمران که آیات قرآن را به دو دسته کلی، یعنی «احکام و تشابه»، تقسیم نموده، میفرماید: هن ام الکتاب و اخر متشابهات2، در میان صحابه و تابعین اختلاف نظرهای فراوانی به وجود آمد و دامنه این اختلافات در بستر تاریخ تا به امروز همچنان گسترش یافته است، تا آنجا که علمای برجستهای چون فخر رازی و علامه طباطبایی با موشکافیها و دقتی تمام قول راسخ را بیان داشتهاند و از مضمون کلام ایشان استنباط میشود که قول راجح را گزیدهاند، و رضایت به یک تعریف جامع و مانع ندادهاند.
»27شیخ طوسی وجود آیات متشابه در قرآن را اینگونه توجیه میکند: «اگر گفته شود چرا قرآن تمامش محکم نبود که ظاهرش ما را از تکلیف بینیاز سازد تا اینکه عدهای از مخالفین حق تمسک به ظاهر آیات متشابه نکنند، به منظور اثبات باطل خودشان و اگر گفته شود این برای خداوند مقدور نیست دلیل بر عجز اوست (نعوذبالله) و اگر گفته شود نه این کار برای خدا مقدور است اما خداوند چنین نکرده است، این سؤال پیش میآید که چرا نخواسته؟ در جواب گفته میشود به دو منظور: اول خطاب خداوند به اینگونه الفاظ به منظور مصلحتی است که در الفاظ آن وجود دارد و مصلحت اینچنین اقتضاء دارد که الفاظ محتملی باشد تا به وسیله استدلال و حجت به معرفت الهی برسد که در یک جا مختصر و در جای دیگر قصه به گونهای ذکر شود."