چکیده:
تحقیقات انجام شده در عرصه علوم جنایی در چند دهه اخیر نشان
میدهد که توسعه قلمرو مداخله نظام کیفری و اتکای محض به شیوههای
مورد توصیه در نظام عدالت کیفری کلاسیک، اعم از شکل سزادهنده و حتی
بازپرورانه آن نمیتواند آنگونه که انتظار میرود، پاسخگوی مردم و افکار
عمومی و در راستای تأمین فضایی امن و آرام باشد.
به تعبیری شفافتر، اکنون کاستیهای مدل سنتی نظام کیفری که با
مشکلات زیاد ناشی از تراکم پرونده و تورم کیفری و کمبود امکانات در
رسیدگیهای قضایی عجین شده، کاملا آشکار شده است. از سویی دیگر،
کمتوجهی به «بزهدیده» به عنوان یکی از اصلیترین ارکان پدیده مجرمانه
که دارای موقعیتی خاص میباشد، نظام کیفری سرکوبگر را با بنبستهای
متعددی روبهرو ساخته است؛ زیرا سیاستها و نتایج طوفانگونه اقدامات این نظام، اگرچه از نظر پیشگیری و سزادهی، فاقد اثر نبوده، ولی در ترمیم، جبران و التیام احساسات و عواطف رنجیده
قربانی جرم، کمترین اثر را داشته است.
ظهور بزهدیدهشناسی، روزنههای امید را به فضایی میگشاید که در کنار
توجه به نقش بزهدیده در فرآیند تکوین جرم، موقعیت، نیازها و شیوههای
حمایتی از او را ترسیم میکند. بدینترتیب، فرآیند جایگزینی رویکرد
جدید، با داعیه حمایت از بزهدیده و اتکا بر مدل ترمیمی به جای مدل سنتی
عدالت ترمیمی، چشمانداز جدیدی را فراروی بزهدیدهشناسان و اندیشوران
علوم جنایی قرار میدهد. در این رویکرد جدید، سازوکار «بیمه» قابلیتهای
شایان توجهی را از خود نشان میدهد که میتواند نوید بخش اقداماتی مؤثر
برای بزهدیدگان تلقی گردد.
خلاصه ماشینی:
"(2) حال با توجه به مطالب پیشگفته، چگونگی طرح حقوق بیمه و تحقق جایگزینی ابزار و شیوههای مبتنی بر تفکر و منطق بیمهای به جای روشهای کیفری محض روشن میگردد و به این سؤال پاسخ داده میشود که در قبال محدودیتها و کاستیهای منابع مالی دولتی و خیریه به عنوان دو ابزار جایگزین جبران خسارتهای وارد بر قربانیان جرایم، راهحل جدید و قابل اجرا چیست؟ پاسخ صریح و قاطع نگارنده، ارائه طرح بهرهگیری از قابلیتهای متنوع بیمه و وجوه سازمانیافته بیمهای است که میتواند به عنوان منبع جایگزین توانمندی، از ______________________________ 1.
(2) قابلیتهای سازوکار بیمه در حمایت از بزهدیدگان ویژگی نوگرایی در ضوابط و مقررات بیمهای، تنوع مباحث و گستردگی حقوق بیمه و ارائه طرحهای ابتکاری متعدد در قالب قراردادهای بیمهای جدید، به ایجاد شرایط بسیار مناسبی برای ایفای نقش نهادهای بیمه و در راستای حمایت از حادثهدیدگان (به طور عام) و جبران خسارتهای وارد بر قربانیان از جرایم منتهی گردیده است.
ز) نقش قاعده جانشینی برای حمایت از بزهدیدگان طبق اصول پذیرفته شده در حقوق بیمه و بر اساس قاعدهای تحت عنوان جانشینی یا قائممقامی در بیمههای اموال و برخی انواع بیمههای مسئولیت، در صورت وقوع زیان، چنانچه عامل خسارت یا مسبب شخصی غیر از بیمهگذار طرف قرارداد بیمهگر باشد، زیاندیده همه حقوق خود را نسبت به میزان خسارت دریافتی به بیمهگر واگذار مینماید و بیمهگر با مراجعه به مسبب و پیگیری وصول مطالبات و گاه اقامه دعوا علیه وی، نسبت به بازیافت آنچه پرداخته است، اقدام میکند."