چکیده:
معرفی بخشهایی ازکتاب "میراثهای ایرانی در ..." نوشته دکتر ورجاوند در مورد معرفی آثار ارزنده فرهنگ و هنرایران در قرون پانزده وشیوه مرمت و بازسازی آثار تاریخی در سرزمینهای ماوراءالنهر و آذربایجان شوروی.
خلاصه ماشینی:
"برای بحث در احوال و آثار عطار در اینجا مجال سخن نیست، امعاننظر و تحقیق را درحال و کار این طبیب جسم و جان و داروآفرین تن و روان باید بکتب: «رسالة جستجو در احوال و آثار فریدالدین عطار نیشابوری» از شادروان استاد «سعید نفیسی» و کتاب «شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابوری» از شادروان استاد اجل «بدیع الزمان فروزانفر» و تاریخ ادبیات در ایران از استاد «دکتر ذبیحالله صفا» و دیگر آثار متتبعاتی از ایندست رجوع کرد و این بنده همة این مآخذ را بتفصیل در بخش دوم آتشکدة آذر ص 698 تا 701 فراهم داشتهام و در اینجا با برداشت دیگر ی که از آثار و افکار این شاعر صوفی نامدار درظرف کوتاه مدتی تجدید خاطره با آثار او داشتهام، جز مختصری، بدان همه نیازی نبود؛ الا که از یاد کرد کتاب «عطار» از: «احمد ناجیالقیسی» که بهزبان تازی نگارش یافته است، ناگزیرم؛ هرچند در این نوشته بدان مراجعهیی نداشتهام.
و اینجا «عطار» است که انسانهای عصر خود را تحلیل میکند و صفات آنها را در سنبلهای: «بوتیمار»، «موسیجه»، «طوطی»،«کبک»، «باز»، «دراج»، «عندلیب»، «طاووس»،«تذرو»، «قمری»، «فاخته»، «همای»، «کوف» و «صعوه» با ذکر تمثیلها بازگو میکند و کمبودهای ایشان را یکبیک باز مینماید، نازشها را بذکر مقام و موقعیت و منصب و قابلیت با داستان «پیر صنعان» که محک کامل انسانشناسی، سراسر از میان برمیدارد و آنگاه دلباختگانراه حقیقت را از هفتخوان سیروسلوک: «جستجو و طلب»، «عشق»، «معرفت»، «استغنا»، «توحید»، «حیرت»، و «فنا» میگذارند و بدانها نشان میدهد که سی مرغی که از این منازل گذاشتهاند، همان سیمرغی است که در قاف حقیقت مسکن و مأوی ساخته و سیر عملی عرفانی «اناللهواناالیهالراجعون» این است که شیخ با کومک روایت «من عرفه نفسه فقد عرف ربه» که در «شرح نهجالبلاغه» ج 4 ص 547 منسوب به حضرت امیر علی (ع) و با تعبیر «اذا عرف نفسه» جزء احادیث نبوی آمده و پیش بسیاری از محدثان از احادیث موضوع است، آنرا با تمثیلاتی دقیق و مباحثی شورانگیز برهانی کرده است."