چکیده:
گسترش کاریز درزمان اشکانیان ـ رونق اقتصادی سرزمین خراسان در این عصر ـ نخستین اثر مکتوب مربوط به کاریز: سندروایت پولی بیوس مورخ یونانی درباره نبرد اشک سوم و آنتیوکوس درسال 209 (ق-م) ـ اسامی قناتهایی که شهر دامغان از آنها بهره میگیرد.
خلاصه ماشینی:
نویسنده ، آنطور که مینگارد بعد از یک سفر 30 روزه و عبور از نواحی کویری و گرم در پائیز که هنوز هوا گرم بوده است به اصفهان میرسد و در همان سرآغاز مقالة پر ارج خود به رابطه فضای سبز و شهر سازی کویری شتافته و بادرکی عمیق، چنان اهمیت "سبزه» را در شهرهای کویری میستاید که عینا چنین می نویسد: « برای ما اروپائیان درخت و چمن، جنگل و مزارع چه معنایی دارد؟ چیزی کاملا عادی، اما در آنجا(ایران) ، معنایش زندگی در مقابل مرگ کویر، معنایش آب ونان و انسانهاییست که خارج از آن محیط هبچگاه وجود ندارد در ممالک خشکراز : « سبزه» که چیزی استثنایی و یا جزیره مانند بشمار می آید معنای کاملا دیگری دارد تا برای ما…» مولف این مقاله درستایش اهمیت اصفهان و لزوم بررسی تاریخ هنر و معماری آن می نویسد: اهمیت وجد این شهر بخاطر تاثیراتش در تاریخ هنر اسلامی هنوز شناخته نشده و بتدریج نیز بخاطر از بین رفتن اغلب ساختمانهای ارزشمندش بفرموشی گرائیده است و آن را چون شناسائی و کشف دوره بسیار مهم هنری « باروک» در اروپا میداند که میگوید « همانطور که ارج و قدر باروک در اروپا نیز تا چندی پیش برای ما اروپائیان ناشناخته مانده بود و اکنون به وجود پرارزش آن پی میبریم… بدینگونه زیبائی و عظمت اصفهان را نه فقط از دیدگاته معماری پر ارجش بلکه از نظر فروانی فضاهای سبز پارکها سبزهزار و تفریگاههایش میستاید و خلاصه سعی برا آن دارد که ویژگیهای شهر نشینی ایرانی را آنطور که ذاتی آنست به خوانندگان خود بشناسد و آنه نه فقط به گونة یک گزارش تفسیری.