چکیده:
نظامات کشوری سلجوقیان ـ شاهنامه نویسی در این عصر ـ نفوذ هنر مانوی بودایی در هنر دوره سلجوقی و اثرات آن در کتابهای مصورزمان ـ نفوذ نقاشی مصری ـ خصوصیات نسخ صوری که از عصر تیموریان برجای مانده ـ نظربازیلگری درباره هنر صحافی و کتابسازی نخستین اسلامی: مقامات حریری، کلیلهودمنه ـ معرفی چندنسخه ازکتب بینالنهرین که ریشه و اساس نقاشی اسلامی شمرده میشود: سه نقاشی از نسخه عربی مفیدالخاص، تصنیف "محمدزکریای رازی"، خواصالاشجار از دیوسکوریدس ترجمه زبان عربی (قرن اول ه.ق)، نسخه از آثار الباقیه ابوریحان (قرن هشتم هجری).
خلاصه ماشینی:
حضور سه تن در برابر نادر چند جا تکرار میشود که دو تن از آنان بر اثر کاوش و دقت در دیگر تصویر ها شناخته شده اند و آندو یکی نصراله میرزا دومین پسر نادر و دیگری محمد مهدی خان استر ابادی دبیر خاص وی و نویسنده این کتاب است بدین توضیح که صورت نصراله میرزا بقرینه اینکه در چند مجلس دیگر از جمله مجلس ملاقات با محمد شاه کورکانی پادشاه هندوستان دیده میشود شناخته شده وچهره میرزا مهدی خان به قرینه اینکه مردی در برخی از جنگهاپیش نادر ایستاده ودر یکی از صحنه ها در بغل گرفته است و این شخص کسی جز میرزا مهدی خان نمیتواند باشد.
در اینجا بار دیگر تکرار میکنم که مراد ما از نقاشی تاریخی ، تصویر سر گذشتها و اتفاقات عصر نقاش است و گرنه نقش حوادثی که طراحی آن جنبه تخیلی داشته در متن کتابهائی چون شاهنامه و پنج گنج نظامی فراوان دیده میشود برای توجه به این موضوع میتوان از (جنگ چالدران ) نام برد که جنگی مشهور در تاریخ قهرمانی ایرانست و هر چند بشکست لشکر ایران انجامیده ولی بمناسبت جانبازی و پایداری ایرانیان مخصوصا شخص شاه اسماعیل در برابر سپاه سراسر برگ و ساز عثمانی یک حماسه ملی و تاریخی بشمار آمده است.
تابلوی شماره 92 مجلسی را نشان میدهد که شاه سلیمان نشسته و قلمدانی پیش اوست و جوانی نزد وی با کمال ادب زانو زده به گفتارش گوش فرا میدهد و پشت سر آن جوان که تصور میرود سلطان حسین میرزای ولیعهد باشد سه تن دیگر که یکیشان شمشیر بدست دارد ایستاده اند بالای تابلو جمله (یا صاحب الزمان) رقم شده که با عنایت بتازه بودن آن سبک نقاشی در آن عصر بطور مسلم از کارهای محمدزمان است.