چکیده:
کتاب "تعلیم و المتعلم طریق التعلم" زرنوجی از جمله کتابهای با ارزش در زمینه برخی از مسائل روان شناسی و تربیتی است. موضوعهای یادگیری، انگیزه های باارزش متعلم از یادگیری و عوامل پیشرتف تحصیلی از مهم ترین مباحثی است که در این کتاب مورد بحث قرار گرفته است. هدف این مقاله شرح و بیان گویایی از این مسائل است.
در این مقاله پس از بیان لزوم یادگیری و تقسیم بندی علوم و معارف بشری از حیث ضرورت یادگیری، ابتدا از شش انگیزه باارزش در یادگیری و سپس از دورانهای تحصیل سخن گفته می شود. نویسنده گرچه دوران تحصیل را به دوره ای خاص محدود نمی کند، ولی دوره های کودکی، نوجوانی و اوایل دوره جوانی را بهترین دوره های تحصیل معرفی می کند. از نظر زرنوجی عوامل پیشرفت تحصیلی موضوع دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد. او نه عامل را موجب پیشرفت تحصیلی می داند و عدم توجه به آنها را باعث افت تحصیلی می شمارد. این مقاله را آقای دکتر علی نفی فقیهی نوشته و در اختیار فصلنامه قرار داده است که به این وسیله از ایشان قدردانی می شود.
خلاصه ماشینی:
در مقالهء حاضر بیشتر بخشهای این کتاب شرح داده میشود و آرای زرنوجی در یادگیری و تقسیمبندی علوم از حیث ضرورت یادگیری،انگیزههای یادگیری،دوران تحصیل و عوامل مهم در پیشرفت تحصیلی به ترتیب تبیین میگردد.
زرنوجی باتوجه به این اصل که عمل فاعل مختار بدون انگیزه نیست،اعتقاد دارد که باید متعلم یاد بگیرد که انگیزهء اصلی خویش را از یادگیری و تحصیل،امور باارزش و مرتبط با کمال شایسته و نیز هدفهای تربیتی بداند و با انگیزههای خوب،اعمال و رفتار خود را شایسته و ارزشمند بسازد.
ج. انگیزهء شکر و سپاس زرنوجی شکر و سپاس خداوندی را یکی دیگر از انگیزههای یادگیری ذکر میکند و معتقد است متعلم باید توجه داشته باشد که ابزار شناخت و سلامتی بدن نعمتهای اعطایی خداوند است که شکر و سپاس او را میطلبد و ضرورت دارد هر فردی در برابر نعمتهای الهی شاکر باشد.
زرنوجی به دلیل اهمیت این موضوع و نقش آن در موفقیت متعلم برای کسب مدارج علمی و برای جلوگیری از تضییع وقت متعلمان و زیادی درصد احتمال اشتباه آنان در انتخاب رشتهء مناسب،توصیه میکند که آنها خود بهطور مستقل به انتخاب رشته اقدام نکنند،بلکه با معلمان آگاه و با تجربه نیز مشورت نمایند.
زرنوجی در این زمینه از تجربهء ابن عباس و ابو حنیفه یاد میکند و کثرت سؤال و کوشش بیوقفهء آنان را به دست آوردن نظریات دانشمندان در مسائل مختلف،دلیل موفقیت آنها در فراگیری علوم و پیشرفت علمی میداند و میگوید:در صدر اسلام تعبیر«چه میگویی» نام دیگر طالب علم بود،زیرا متعلمان در آن عصر بسیار پرسشگر بودند.