چکیده:
محدودیت منابع تجدید ناپذیر انرژی و مسئله حفظ محیط زیست از جمله موضوعاتی هستند که
توجه سیاستگذاران بخش انرژی را به ضرورت بهرهبرداری بهینه از منابع انرژی معطوف
میدارند. بدیهی است برنامهریزی و تصمیم گیری در این خصوص مستلزم شناخت وضعیت مصرف
نهائی حاملهای انرژی از نقطهنظر کارایی میباشد. کارایی انرژی به میزان محصول
(ستاده) حاصله به ازاء هر واحد انرژی مصرفی توسط بخشهای مصرف کننده انرژی اشاره
دارد. از میان شاخصهای متعددی که جهت محاسبه کارایی انرژی وجود دارد، شاخصهای
فیزیکی، اقتصادی به لحاظ تناسب با بررسیهای سطح کلان انتخاب و استفاده شده است .
با توجه به اینکه در فرایند تغییر مصرف نهایی انرژی عواملی از قبیل سطح فعالیت،
ساختار و ترکیب فعالیتهای اقتصادی و شدت بهرهبرداری از انرژی سهیم میباشند، تجزیه
تغییرات مصرف و تفکیک اثرات عوامل مزبور توسط روش مجزاسازی ( Decomposition) از
جمله موضوعات مهم این تحقیق است که روی دادههای مصرف و شدت انرژی پیاده شده
است.نتایج نشان میدهد که عدم کارائی انرژی در اقتصاد ایران در دوره مطالعه(78
–1358 )ناشی از بالا بودن اثر شدت خالص انرژی بوده و اثر ساختاری پایینترین سهم را
در توضیح رشد مصرف کل و شدت انرژی داشته است.
خلاصه ماشینی:
"2- شدت انرژی بخشهای تولیدی (Iit): میزان مصرف انرژی بخش iام به ازاء هر واحد فعالیت (ارزش پولی GDP) آن بوده و بصورت زیر محاسبه می گردد: (4) 3ـ پارامتر ساختار (Sit): سهم بخش تولیدی iام در تولید ناخالص داخلی واقعی ملی در سال tام است، به صورت زیر: (5) با توجه به متغیرهای یاد شده، روش پارامتریک جمعی اول دیوزیا در قالب الگوی زیر معرفی میشود: (6 ) (به تصویر صفحه مراجعه شود) و و پارامترهای ضرایب اهمیت مربوط به متغیرهای مصرف در سال پایه و جاری میباشند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) «روند مصرف کل انرژی» نمودار شماره (1) مصرف کل انرژی را در سطح کلان اقتصاد ایران و به تفکیک بخشهای سهگانه تولیدی نشان می دهد طی دوره مطالعه (78-1358) کل مصرف انرژی نهائی دارای نرخ رشد متوسط سالیانه 2/5 درصد بوده است حداکثر نرخ رشد این متغیر در طول دوره مذکور برابر با 15 درصد (در سال 1362) و حداقل نرخ رشد آن 6/6- درصد (مربوط به سال 1365) میباشد.
نمودار شماره (10 )نتایج مذکور را نشان می دهد: (به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار(10 ):روند اثرات ساختاری ،تولیدی و شدت خالص تغییر در مصرف کل انرژی در حالت GDP بدون نفت نمودار(11):اثرات ساختاری وشدت خالص رویکردمجزاسازی ضربی نتایج حاکی از آن است که در تمامی سالهای دوره اثر شدت خالص دارای سهم غالب و مسلط بر روند کل شدت انرژی می باشد و سهم اثر ساختاری در این زمینه نسبتا ناچیز است، این بدان معنی است که تغییرات ساختاری (تغییر در ترکیب سهم بخشهای اقتصادی در تولید ملی) به نحوی که منجر به تغییر محسوس در شدت انرژی گردد در طول دوره مطالعه در اقتصاد ایران اتفاق نیافتاده است."