چکیده:
اعتقاد به عدم تغییر و تحریفناپذیری قرآن، از جمله باورهای دیرینه مسلمانان
بویژه شیعه است که علیرغم وضوح و صراحت آن، از اتهام مخالفان نیز مصون
نمانده است. مقاله حاضر، مجموعه عللی را که در پیدایش و گسترش روایات
موسوم به روایات تحریف نقش داشتهاند، بازکاوی میکند و به نوعی
آسیبشناسی در این حوزه میپردازد. و از این رهگذر میکوشد تا بر همراهی
دیرینه شیعه با سایر فرق اسلامی بر سر عقیده تحریفناپذیری قرآن، پای فشرده
و قدمی در مسیر انسجام مذاهب اسلامی بردارد. غالیگری، سطحینگری،
اخباریگری، روایات منتقله، دشمنی با تشیع، تفسیر به رأی، شرایط زمانی، و
تصحیف و تکرار روایت، از جمله عللی است که در این آسیب شناسی، مورد توجه و
دقت قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
"علامه عسکری پس از آنکه در نقد اکثر اینگونه روایات به وجود راویان غیرثقه در اسناد آنها اشاره میکند، در نتیجهگیری نهایی خود نسبت به روایات تحریف مینویسد: شیخ نوری، به گمان خود به 1062 روایت استناد کرده بود که دلالت بر تحریف، تبدیل و نقصان در آیات الهی میکند و ما تک تک روایات را به فضل الهی از نظر سند و متن بررسی کردیم و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که این روایات از دو حال خارج نیستند: یا در اسناد این روایات، غالیان دروغگو، افراد ضعیف و مجهول قرار دارند و یا اینکه آنچه در متن روایت است، به عنوان بیان و تفسیری برای آیه است، نه آنکه نص حذف شدهای از آن باشد و البته موارد فراوانی وجود دارد که هر دوی این حالات در یک روایت جمع میشود.
عرضه روایات به قرآن و تعیین مخالفت یا موافقت آنها با دلایل مسلم عقلی و نقلی، امری است که در هنگام تفسیر روایات باید مورد دقت قرار گیرد؛ لذا در تفسیر و تبیین روایات موهم تحریف نیز نباید این روایات، بر معنایی حمل گردند که تحریف قرآن کریم را در بر داشته باشند؛ چه اینکه علاقه به جمعآوری مؤیدات بیشتر برای نظریه تحریف، برخی را بر آن واداشته تا روایاتی را که میتوان محمل صحیحی برای آن در نظر گرفت، بر معنای متضمن تحریف، حمل کنند؛ برای نمونه میتوان به روایاتی درباره خیمههایی که به هنگام ظهور امام زمان(عج) برای تعلیم قرآن (طبق جمعآوری امیرالمؤمنین علیهالسلام ) برپا میشود، اشاره کرد؛ از جمله آنکه شیخ مفید با سند خود از جابر جعفی از ابی جعفر علیهالسلام روایت نموده که: «هرگاه قائم آل محمد صلیاللهعلیهوآله قیام نماید، خیمههایی برپا میکند و قرآن را ـ همانطور که خداوند نازل کرد ـ به مردم یاد میدهد."