کتاب الجدری و الحصبه (آبله و سرخک)

"است،که آماده شده و از غلیان افتاده و نیروی آن استحکام‌ یافته است؛ «اما خون پیران مثل شرابی است،که قدرت آن از بین رفته و نزدیک بسردی شده و سرکه خواهد شد؛ «آبله بهنگام غلیان و عفونت خون بوجود میآید،تا بخارهای زائد از آن بیرون روند و خون دوران کودکی‌ که شبیه بعصاره‌های مرطوب است بخون دوران جوانی‌ که بمانند شراب پخته آماده است،تبدیل گردد؛ «آبله بالذات شبیه بهمان غلیان و جوششهائی(جوش‌ یا حباب)است،که نوباوگان بخصوص پسران از آن در امان‌ نمی‌باشند،چه در وجود آنها انقلاب خون از این حالت به‌ حالت دیگر ضرورت دارد،همچنانکه انقلاب عصاراتی که‌ در حال غلیان و جوشش است،بطرف حالت پس از غلیان‌ برمیگردد؛ «همچنین جوانانی که حرارت آنها کم بوده و رطوبت‌ زیادی هم در خون آنها نیست،یا افرادی که در کودکی‌ گرفتار آبله خفیف شده‌اند و بدن خشک و لاغری داشته‌13 و حرارت آنها کم و خفیف بوده چون این دسته بجوانی برسند، بر اثر مراقبت شدید از بدن یا عدم مراقبتت ممکن است مبتلی‌ به آبله گردیده،یا از آن مصون مانند؛ «اما پیران کمتر آبله میگیرند،مگر در مواقع هوای‌ وبائی‌14عفونی‌15ردی،که در این هوا این بیماری فراوان‌ است،زیرا هوای متعفن که از حالت اعتدال خارج شده و بطرف حرارت یا رطوبت زیاد متمایل گردیده و همچنین‌ هوای سوزان به حمله این مرض کمک مینماید،زیرا هوای‌ ملتهب سوزان روحی‌16را که در دو بطن‌17قلب است، منقلب کرده و آنرا مثل مزاج خود میسازد،در نتیجه تمام‌ خونهائی که در شرائین است بتوسط قلب بصورت خونی که‌ در قلب میباشد،در میآید؛ «کم اتفاق می‌افتد که مزاج کودک یا نوباوه‌ای‌ کم‌کم از حالتی بحالت دیگر منقلب گردد و در زمانی طولانی‌ این عمل انجام شود،بطوریکه جوشش و غلیان نمایان گردد، چه چنین مزاجی باید سرد و خشک باشد و مزاج کودکان‌ ضد این حالت و طرز تغذیه و درمان آنها بر خلاف سالمندان‌ است،زیرا غذای اطفال از شیر میباشد و غذای جوانان گرچه‌ از شیر نیست،ولی نزدیکتر به شیر است و با غذای سایر مردم‌ فرق دارد."