چکیده:
در این قسمت از بحث، به توسعهطلبی و جهان شمولی مدرنیته میپردازیم. نظام مدرنیته بر اساس یک نظریه
تاریخی و فلسفه تاریخ مادی، مدعی سرپرستی و ولایت تاریخی بر جهان میباشد و برای تحقق چنین هدف و
غایتی، از الگو و شیوهای بهره میجوید که جوامع دینی، دیگر حساسیت و واکنش سریع از خود بروز ندهند. این
الگو و شیوه که در راستای ترویج یک جریان و اندیشه سکولار میباشد و در واقع باعث شکلگیری یک فضای
دنیوی و این جهانی میگردد را میتوان «گفتمان سکولار» نامید. و در اعمال این گفتمان سکولار که در متن
خود حاوی منطق و متد خاصی میباشد نیز از ابزارها و تکنولوژیهای پیچیده استفاده میکند.
خلاصه ماشینی:
"حال آیا دین در حرکت و توسعه اجتماعی و تاریخی، نظام مدرنیته غرب را همراهی میکند یا خیر؟ و اگر همراه و همگام با سیر شتابان و سیال آن میباشد، آیا در ذیل آن نظام قرار گرفته است یا در صدر؟ سؤال نهایی این که نظام مدرنیته در چه سطح و مقیاسی از توسعه، به سقف نهایی و پایان تکامل خود میرسد؟ در این پایان و غایت تکامل، دین در چه وضعیت و موقعیتی قرار دارد؟ آیا در پی همراهی و همگام و همنوا شدن با سیر شتابان مدرنیته، حقیقت و عنصر اصلی دین مسخ نخواهد شد؟ سلطه تاریخی نظام مدرنیته و حذف دین در موازنه جهانی نظام مدرنیته، در واقع با ابزار تکنیک خود امروزه میخواهد حاکمیت خود را اعمال کند و هدف مورد نظرش با فناوری پیچیده، صرفا به یک برتری و تفوق سیاسی و اجتماعی حتی در مقیاس جهانی آن پایان نمییابد، بلکه این نظام به لحاظ ذات توسعهطلبی خود معطوف به جریان سرپرستی ______________________________ 1 ـ ر.
در این راستا این مطلب در خور دقت است که نظام مدرنیته، برای ایجاد و تثبیت چنین ولایتی در جهت حرکت و رشد تاریخی خود به خشونت و قهاریت متوسل نشده است بلکه جریان و بستر اجتماعی نظامهای وابسته را به گونهای مهندسی کرده است که جوامع توسعهیافته یا در حال توسعه با اختیار و رغبت و آگاهانه چنین سلطهای را پذیرفتهاند؛ یعنی نظام تمایلات و انگیزههای جامعه را به سوی توسعه مدرن ______________________________ 1 ـ سید جعفر مرعشی، توسعه اجتماعی، سازمان مدیریت صنعتی، تهران، چاپ 1376، ص 81."