چکیده:
در جوامع روایی شیعه، مانند کتب اربعه و وسایل الشیعه و جوامع روایی اهل سنت، مانند صحیح مسلم و صحیح البخاری، ملاک اصلی برای شروع ماه قمری، رویت هلال است.
مساله رویت هلال در عصر حاضر با پدیده تلسکوپ و مانند آن، یکی از مسایل نوپیدایی است که مورد اختلاف پژوهشگران واقع شده و آنان را به دو گروه موافق و مخالف تقسیم کرده است.
عده ای با استناد به روایات «صم للرویه و افطر للرویه» و روایت علی بن جعفر (ع) چشم مسلح را در رویت هلال معتبر می دانند و بعضی از به دلیل انصراف روایات به چشم متعارف و برخی دیگر طریقیت راه های رویت هلال، چشم مسلح را بر نمی تابند.
در این مقاله ادله طرفداران هر دو نظریه طرح شده و به بررسی آنها می پردازیم.
خلاصه ماشینی:
"5. روایاتی که درباره شنیدن ندای مظلوم وارد شده است محمد بن الحسن بإسناده،عن أحمد بن محمد،عن النوفلی،عن السکونی،عن جعفر،عن أبیه،عنآبائه قال:قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: من سمع رجلا ینادی یا للمسلمین فلم یجبه فلیس بمسلم؛25 کسی که فریاد مردی را بشنود که مسلمین را به کمک میطلبد،پس اگر او را اجابت نکند،مسلمان نیست.
فرق طریقیت و موضوعیت دیدن،در روایاتمفهوم دسته اول روایات دیدن و شنیدن در این دسته از روایات،موضوعیت دارد؛یعنی خود دیدن و شنیدن موضوع است وبرای چیز دیگری طریق نیست،و چیز دیگری غیر از دیدن و شنیدن،جانشین آن نمیشود و روایاتمطلق و فراگیر است؛مثلا:نظر به نامحرم،چه با دوربین و تلسکوپ و چه با چشم عادی حرام استو فرقی بین دیدن با ابزارهایی مثل دوربین و دیدن بدون ابزار نیست.
2. به نقل از کتاب من لا یحضره الفقیه،اینگونه نقل کرده است: انه سأل اخاه موسی بن جعفر علیه السلام عن الرجل یری الهلال فی شهر رمضان وحده و لا یبصره غیره،أله ان یصوم؟قال:اذا لم یشک فلیفطر و الا فلیصم مع الناس؛32علی بن جعفر از برادرش موسی بن جعفر علیه السلام پرسید:مردی در ماه رمضان،هلال را به تنهاییمیبیند و کسی غیر از او آن را نمیبیند،آیا میتواند روزه بگیرد؟امام فرمود:اگر شک ندارد،بایدافطار کند وگرنه،با مردم روزه بگیرد.
از این روایات استفاده میشود که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم و امیر المؤمنین علیه السلام بدون اینکه از علم ویژهخود استفاده کنند،پساز ثابت شدن هلال توسط مردم با چشم متعارف،آن را برای مردماعلام میفرمودهاند."