خلاصه ماشینی:
"ما هم اعمالی که از نظر دینی انجام میدهیم ممکن است جزءجزء آنها هریک بجای خود با دقت و صحت انجام شود ولی مثل کسی که نمیداند برای چه منظور آجر میخرد و گچ را چگونه باید با سنک و آجر ربط داد استفادهای از ترکیب و ارتباط این مصالح نمیکنیم و خلاصه نتیجهای که منظور شارع است نمیگیریم.
مقدسها و باتقواهایمان نیز اعمال و اذکار مذهبی را بدون توجه بمقصد و منظور آنها انجام میدهند:روزه میگیریم بدون آنکه بدانیم برای چیست،نماز جماعت میرویم ولی از اجتماع مساجد ما کوچکترین خیر و فایدهای حتی تمیز کردن مسجد و یا تهیه نان و لباس برای بینواها و سایر امور مفید اجتماعی حاصل نمیشود.
حتی غذا خوردن و ورزش و بازی کردن یا گردش رفتن و جشن و عزا گرفتن وقتی بالاجتماع انجام شود وسیله عملی مؤثری خواهد بود که آداب همزیستی و همکاری را بما میآموزد رفتهرفته سلیقهها و نظریات شخصی و بدبینیها را فراموش کرده یاد بگیریم چگونه میشود و چگونه باید بحرف و نظر و نفع دیگران توجه کرد:رسم تقسیم وظائف و تربیت و تکمیل عملیات را فراگیریم با همه انس و آمیزش پیدا کنیم مزه مشارکت و مشورت را بچشیم...
اگر سابقا مکتبهای درسی اختصاصی نظری تاسیس میکردند و افراد فقیه و فیلسوف و ادیب بیرون میدادند امروز آنچه فریضه دینی و وظیفه ملی است ایجاد مکتب های تربیتی اجتماعی عملی است مکتبهائی که در سایه نماز و هدایت قرآن خود ما و سایرین را عملا برای زندگی و خدمات اجتماعی تربیت نماید و وسیله اداره امور وقوت و ترقی ما گردد."