چکیده:
ارزیابی عملکرد واحدهای پژوهشی و تعیین میزان موفقیت آنها در رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده به منظور ارزیابی پژوهشی کشور،تعیین و تخصیص بودجه به واحدهای پژوهشی،لغو یا ابقای موافقت قطعی و رتبهبندی آنها یکی از دغدغههای اصلی مدیریت پژوهش در وزارت علوم،تحقیقات و فناوری است. بنابراین در این تحقیق تلاش شده است در راستای اهداف وزارت علوم،تحقیقات و فناوری یک مدل ارزیابی عملکرد برای واحدهای پژوهشی از طریق مطالعهء پیشینه،شناسایی مدلهای موجود ارزیابی عملکرد واحدهای پژوهشی،شناسایی ویژگیهای واحدها پژوهشی،شناسایی نیاز ذینفعان ارزیابی،بررسی،نقد و اصلاح شاخصهای موجود،طراحی و در آن میزان تأثیر انواع مختلف تحقیقات(بنیادی،توسعهای،کاربردی)و رشتههای مختلف علمی(علوم پایه،علوم انسانی،فنی و مهندسی)بررسی شود.نتیجهء این مطالعات و بررسیها منجر به طراحی سه معیار کلان،نه زیر معیار و 42 شاخص شد به طوری که معیارها و زیر معیارهای مدل عبارتاند از معیار مدیریت شامل زیر معیارهای منابع انسانی،منابع مالی و برنامهریزی راهبردی،معیار دستاوردها شامل زیر معیارهای دستاوردهای دانشی،دستاوردهنای فناوری،دستاوردهای مالی و میزان تحقق اهداف و معیار نتایج شامل زیر معیارهای اثربخشی در جامعه و موقعیت علمی.شایان ذکر است که نظر سنجیها نشان داد که مدل طراحی شده میتواند به طور یکسان در واحدهای پژوهشی مورد مطالعه فارغ از نوع تحقیقات و رشتهء علمی مورد فعالیت آنها به کار رود.در این مدل زیر معیارها طبق نظر خبرگان و صاحبنظران اولویتبندی شدند که به ترتیب عبارتاند از اثربخشی در جامعه،موقعیت علمی،منابع انسانی و برنامهریزی راهبردی با اولویت یکسان، دستاوردهای دانشی،میزان تحقق اهداف و دستاوردهای فناوری با اولویت یکسان،منابع مالی و دستاوردهای مالی.
خلاصه ماشینی:
"با وجود این بررسی این مدلها در حوزههای به جز فرایندها،معیارهای کلان زیر را ارائه میکند: -مدل دمینگ:خطمشی،سازمان و مدیریت،نتایج،برنامهریزی آینده -مالکوم بالدریج:رهبری،برنامهریزی راهبردی، تمرکز بر منابع انسانی،تمرکز بر بازار و مشتری،نتایج و دستاوردهای تجاری - EFQM :رهبری،خط مشی و راهبرد، کارکنان،شراکتها و منابع،نتایج مشتری،نتایج جامعه،نتایج عملکردهای کلیدی 3-3 نتیجهء بررسی مدلهای داخلی در این قسمت نه مدل داخلی اجرا شده در کشور و سه پژوهش مشابه که با اهداف مختلف و به صورت مجموعهای از شاخصهای جمعآوری شده هستند مورد مطالعه قرار گرفتند که عبارتند از: 1-مدل ارزیابی جشنوارهء تحقیقات و فناوری دفاعی 2-مدل ارزیابی وزارت نیرو 3-مدل ارزیایب وزارت بهداشت 4-مدل ارزیابی وزارت علوم،تحقیقات و فناوری 5-مدل ارزیابی شورای عالی انقلاب فرهنگی 6-مدل ارزیابی دانشگاه تربیت مدرس 7-مدل ارزیابی پژوهشگاه مواد و انرژی 8-مدل ارزیابی مرکز تحقیقات علمی کشور 9-مدل ارزیابی جهاد دانشگاهی 01-طراحی سیستم ارزیابی پژوهشی وزارت علوم،تحقیقات و فناوری1 11-بهرهوری در مراکز تحقیقاتی و رهنمودهایی جهت افزایش آن2 21-طراحی و تبیین سیستم ارزیابی عملکرد مراکز تحقیقاتی صنعتی کشور3 شاخصهای حاصل از مدلهای فوق در این تحقیق در سطح انتخاب شاخصها مورد مطالعه قرار گرفتند.
به این ترتیب معیارهای کلانی که مؤلفههای اصلی موفقیت واحدهای پژوهشی،ویژگیهای واحدهای پژوهشی،نیاز ذینفعان ارزیابی و مدلهای مطالعه شده معرفی میکنند عبارتاند از: -اثربخشی سازمانی با توجه به شرط کارآیی -برنامهریزی راهبردی -نوآوری -مدیریت دانش -نتایج -منابع انسانی -منابع مالی -ایدههای نو -مبانی فرهنگی -کیفیت و کمیت دستاوردها و خروجیها طراحی مدل ارزیابی عملکرد واحدهای پژوهشی در صورتی که واحد پژوهشی را به صورت یک سیستم در درون نظام کلان ببینیم در معیارهای جمعآوری شده مطابق شکل 2 میتوان عوامل زیر را شناسایی کرد."