خلاصه ماشینی:
"پرسشی که در این خصوص به نظر میرسد این است آیا دانشی که متعلق ایمان است، صرفا یک دانش حصولی است یا علم حضوری را هم در بر میگیرد؟آیا متعلق ایمان تنها باید یک تصدیق ذهنی باشد یا دریافتهای حضوری هم در این محدوده میگنجند؟ در پاسخ باید گفت که تعبیراتی که مرحوم علامه در خصوص اولین عنصر از عناصر ایمان بیان داشتهاند، گاهی تنها به علم حصولی اختصاص دارد مانند: تصدیق جزمی، اذعان و اعتقاد(صورت عملی)و گاهی علم حضوری و شهودی میگردد، مانند تعبیر «درک»و«علم»در عین حال میدانیم هر آنچه به صورت یافت شهودی و حضوری باشد، به صورت تصدیق نیز جلوه خواهد نمود و دستگاه ذهن از همان یافت شهودی عکس برداری نموده و به مفهوم سازی و قضیه سازی خواهد پرداخت.
البته باید میان ایمان متکی بر تلقین با ایمان متکی بر تقلید تفاوت گذارد، زیرا که در تلقین قضیه و یا قیاسی تشکیل نشده و حکمی صادر نمیگردد، کار تلقینی نظیر کار کودکان است که بدون استدلال و حکم انجام میشود و اما تقلید در صورتی که آمیخته با تحقیق و مستند به برهان و یا مبتنی بر یک علم اجمالی باشد، میتواند در ردیف شناختهای عقلی قرار گیرد و از ثبات و دوام بر خوردار گردد، مانند کسی که عصمت معصوم را با برهان اثبات کرده، سپس علم او را برای خود حجت قرار داده و از آن تقلید مینماید، زیرا در این حال اگر چه تلازم مقدم به تفصیل روشن نیست، لیکن بواسطه قطع به عصمت و یقین به صدور آن کلام از معصوم(ع)، جزم به مطلب پیدا میکند و این جزم زوال پذیر نخواهد بود."