خلاصه ماشینی:
"برای دریافت نظر متکلمان دربارهء ماده تعاریف آنها از جسم را نقل میکنیم: شیخ مفید معتقد است که اجسام از ذراتی متصل به هم تألیف شدهاند و از طول و عرض و عمق برخوردارند.
(6) شاید بتوان گفت از آنجا که بیشتر متکلمان دیدگاه طبیعی و عرفی داشتند،تعریف آنها از ماده یا جسم بر این اساس مبتنی است که جسم از اجزاء تشکیل شده و اشغال کننده مکان است.
برای بیان نظر کانت دربارهء ویژگی ماده باید به ترتیب چنین بگوییم:اولا ماده عبارت از هر چیزی است که دارای تقارن و توالی یا استمرار است؛چرا 1 l که در برخورد با عالم خارج،صور پیشین حس یعنی مکان و زمان هستند که لباس تقارن و استمرار را بر تن آنها میپوشانند.
کلمه«جوهر»در تعریف جسم طبیعی به منزله جنس عالی و شامل انواع پنجگانه(عقل،نفس، هیولی،صورت و جسم)است و قید«امکان فرض ابعاد سه گانه»برای اخراج سایر انواع جواهر از تعریف جسم طبیعی است»(26)بنابراین آوردن جوهر در تعریف جسم،به معنای ترکیب جسم از ماده و صورت است.
»(27) برای دریافت بهتر موضوع لازم است رابطه این دو معنا از جسم را بررسی کنیم:جوهر از آن جهت که میتوان ابعاد سه گانه را در او فرض کرد،جسم طبیعی است.
»(36) یکی از شارحان و مفسران آثار شیخ اشراق در دوران معاصر درصدد یافتن منظور اصلی شیخ درباره جسم برآمده است و چنین مینویسد:«میتوان نظر شیخ اشراق را در باب جسم این گونه خلاصه کرد:در اینجا دو اساس برای موجودات ظلمانی وجود دارد: 1-جوهر مظلم یا ذرات که آنها در مکانی نمیباشند و این همان امتداد است."