چکیده:
باور ما این است هریک از امامان معصوم علیهم السلام با توجه به شرایط زمانی،بهترین روش را برای انجام رهبری دینی انتخاب میکردهاند و امام سجاد علیه السلام با عمق بخشیدن به معنای دعا و نگاه فراگیر به آن،معنای درست دعا را بیان کردهاند.نویسنده در این مقاله در یک نگاه کلی، دعا را به چهار قسم:نیازی،ستایشی یاد خدا براساس آثار علمی و طبیعی و خودسازی فردی و اجتماعی،تقسیم نموده و با ذکر نمونههایی از دعاهای امام علیه السلام به تحلیل کلامی و اخلاقی پیرامون آنها پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
"نویسنده در این مقاله در یک نگاه کلی، دعا را به چهار قسم:نیازی،ستایشی یاد خدا براساس آثار علمی و طبیعی و خودسازی فردی و اجتماعی،تقسیم نموده و با ذکر نمونههایی از دعاهای امام علیه السلام به تحلیل کلامی و اخلاقی پیرامون آنها پرداخته است.
امام سجاد علیه السلام در دعاهای نیازی، کرامت انسان را اصل میداند و براساس حفظ ارزش وجود او از خدا را محکوم میداند و در این مورد استدلالی معقول دارد و خود میپرورد.
امام علیه السلام در حاجتخواهی،غنا و بینیازی مطلق خدا و فقر بیانتهای خویشتن را در نظر میگیرد و عالیترین شیوهء عبودیت را معمول میدارد و عارفانه عرضه میدارد: خدایا!حاجت خویش به درگاه تو آوردهام و در این روز مبارک(عید اضحی)ناداری و بینوایی را به تو عرضه داشتهام و به مغفرت و رحمتت،بیشتر دلبستگی دارم تا به عمل خود.
امام سجاد علیه السلام برای والدین کرامتی ویژه از خدا میطلبد و از او میخواهد مسئولیتی که یک فرزند نسبت به ایشان دارد به وی الهام کند و در این زمینه،آگاهی لازم و کامل دهد و آنگاه توفیق انجام وظیفه در آن چهارچوب،عطا فرماید.
امام سجاد علیه السلام در نیایش پس از فراغت از نماز شب عرایضی به درگاه ربوبی دارد و از جمله عرضه میدارد:خدایی که در این دنیا به فضل و بخشایش خود عیوب مرا پوشاندهای؛از جمله همسایهای که«کنت اکاتمه سیئاتی»3؛بدیهایم را از او میپوشاندم،در خانه آخرت نیز مرا از آن رسواییها پناه باش."