خلاصه ماشینی:
"فقیه بزرگوارمحمدحسن نجفی, در جواهرالکلام, شرح شرایع, می نویسد: (قائل این قول شناخته نشده است44) محمدتقی آملی, در مصباح الهدی, نظر صاحب حدائق را به این قول برگردانده است45; زیرا وی, در رؤیت هلال, علم را شرط می داند و به اعتقاد او, شهادت دو شاهد, علم آور نیست: (و شهادة العدلین غایة ما تفیده عندهم هو الظن والظن هنا مما قد منعت منه الأخبار للتمکن من العلم والیقین کما هو المفروض و حینئذ فلا بد هنا مما یفید العلم و قد دل ظاهر خبری الخزاز و حبیب المتقدمین علی ان اقل ما یحصل به خمسون 46…) گواهی دو شاهد عادل, آخرین نتیجه و فایده ای که نزد آنان دارد, گمان است و گمان, از چیزهائی است که اخبار و احادیث, پیروی از آن را منع نموده, زیرا امکان تحصیل علم و یقین وجود دارد و فرض چنین است.
شیخ طوسی با این که در خلاف, مبسوط و نهایه نظر خاصی دارد, در کتاب الجمل والعقود بر قیام بینه تکیه می کند: (و علامة دخوله رؤیة الهلال او قیام البینة برؤیته دون العدد52) و نشانه آغاز ماه, دیدن هلال یا گواهی دو شاهد به دیدن آن است و به عدد ثابت نمی شود.
شیخ طوسی, شیخ صدوق و … در این باب, به دو روایت, که اینک متن آنها را نقل می کنیم, استناد کرده اند: * امام صادق (ع) می فرماید: (لا تجوز الشهادة فی رؤیة الهلال دون خمسین رجلا عدد القسامة و انما تجوز شهادة رجلین اذا کانا من خارج المصر و کان بالمصر علة فاخبرا انهما رأیاه و اخبرا عن قوم صاموا للرؤیة93) در دیدن ماه, شهادت کمتر از پنجاه نفر (به عدد قسامه) جایز نیست و فقط در صورتی گواهی دو مرد جایز است که از بیرون شهر باشند و در شهر علتی باشد."