چکیده:
با انتشار نسخه برگردان شاهنامه بریتانیا / لندن (675 ه ق) لازم مینمود که مقدمه منثور آن ـ به عنوان یکی از چهار مقدمه مهم
شاهنامه ـ براساس منبع اصلی چاپ و بررسی شود، زیرا چاپ قبلی این مقدمه از روی دستنویسهای دیگر و در واقع، فرعی بوده است
که اختلافهای متعددی نیز (در ضبط و روایت) با نسخه اصلی دارند.در این مقاله، عین مقدمه نسخه لندن با ذکر اختلافهای قسمتی از آن با سه دستنویس قاهره (741 ه ق) توپقاپوسرای (803 ه ق) و
شاهنامه مورخ (853 ه. ق) ـ که بیتهای این سه بخش را دارند ـ آمده است.این مقدمه شامل سه بخش فهرست پادشاهان ایران، مقدمه شاهنامه ابومنصوری و مقدمه خود نسخه است و به قراینی مانند: خط
نستعلیق آن، چند ویژگی رسمالخطی و شمار بیتهای هجونامه در آن (80 بیت) محتملا مدتها پس از استنساخ متن دستنویس، کتابت
و برآغاز آن افزوده شده است.به استناد چند قرینه و حدس، شاید کتابت و تکمیل این مقدمه آنگونه که امروز در ابتدای نسخه به دست ما رسیده، در سه مرحله و از
سوی سه کاتب جداگانه بودهاست. این بخشهای مستقل عبارت است از: فهرست شاهان، متن مقدمه تا پایان هجونامه و روایت پشیمانی محمود از رفتار خویش
با فردوسی.
خلاصه ماشینی:
"به نظر دکتر ریاحی این بخش و دنباله آن در نسخ دیگر در فاصله نیمه دوم قرن پنجم تا اوایل قرن ششم و به هر حال پیش از (675 ه ق) شکل گرفته است (سرچشمههای فردوسیشناسی، ص 153) شادروان استاد محیط طباطبایی نیز احتمالا اواخر سده ششم را زمان پیوستن این گزارش به دنبال مقدمه شاهنامه ابومنصوری دانستهاند.
یکایک از او بخت برگشته شد به دست یکی بندهبر، کشته شد (خالقی 1/13/130/131 و 133) نکته دیگر اینکه در بیت پایان گزارش، ضبط «رسم» در مصراع دوم با صورت موجود در متن نسخه که «دین» است (برگ a6) تفاوت دارد و اگر طبق حدس دکتر ریاحی و استاد محیط طباطبایی، این بخش در حدود قرن 5 و (6 ه .
با این وصف بعید نیست که پردازنده گزارش دوم، خود کاتب مقدمه باشد که پس از نوشتن مقدمه شاهنامه ابومنصوری و بخش نخست مقدمه نسخه لندن از روی منبع / منابع قدیمیتر، باناتمام گذاشتن گزارش اول، خود روایت جدید دیگری به دنبال آن پیوسته که هجونامهاش نیز متناسب با ذوق و پسندزمان او بسیار طولانیتر شده است.
در صورتی که این گمان و یکی دو حدسی که پیشتر مطرح شد درست باشد، باید گفت که مقدمه دست نویس لندن/ بریتانیا آن گونه که امروز در آغاز این نسخه به دست ما رسیده، یکباره و در زمانی واحد نوشته نشده است بلکه دست کم میتوان سه مرحله کتابت و کاتب جداگانه، آن هم پس از استنساخ متن دستنویس، برای آن قایل شد که شامل این بخشهاست: فهرست شاهان ایران، متن مقدمه تا پایان هجونامه و روایت محمود و میمندی."