چکیده:
نسخه زیبای جهانگیر اثر مطربی سمرقندی (996 ـ 1040 ه . ق) در معرفی شعرای سده دهم و نیمه نخست سده یازدهم سرزمینهای
شرقی قلمرو زبان فارسی (ماوراء النهر، افغانستان، شبه قاره) و شماری از شعرای ایرانی مقیم این سرزمینها، و ذکر برخی از وقایع تاریخی
نواحی مذکور، در سال 1035 ه . ق به رشته تألیف درآمده است. مؤلف در سفر خود به هند، با گفتههای جهانگیر پادشاه، کتاب خود را
تکمیل و به وی اتحاف کرده است.در چاپ این کتاب، اغلاط املایی، تحریف و تصحیف، کاستی و افزونی در ابیات، برخی توضیحات نادرست و نابسامانیهای دیگر
قابل مشاهده است که در گفتار حاضر، مختصرا باز نموده شده است.
خلاصه ماشینی:
"ص:13-ص 31:مطلع قصیدهء فخریهء فیضی: شکر خدا که کیش بتان است آذرم در ملت برهمن و در دین رهبرم ضبط مطربی درست نیست و در دیوان فیضی چنین است: شکر خدا که عشق بتان است رهبرم در ملت برهمن و در دین آزرم در همین صفحه-س 51(بیت دوم قصیدهء دیگر)در مصراع اول:عرصه(غ)، عرصهای(صح).
ص:811،ص 61 بیت: مرد آزاده بود آنکه کند ترک میل دو کار تا وجودش همه سلامت باشد(غ) اگر مصراع اول بر این شکل باشد،کلمهء«میل»اضافی است و صورت اصلاحی آن چنین میشود:«مرد آزاده بود آنکه کند ترک دو کار».
ص:861-س 41 بیت: دال بر صفر عیان کرده ز خط آن کیش یعنی از پیش مده مرتبه چشم شده پیش(غ) صورت صحیح بیت در تذکرة الشعراء مطربی چنین است: دال بر صفر عیان کرده ز خط آن بدکیش یعنی از پیش به ده مرتبه حسنم شده بیش ص:381،س 11 مصراع:از درون شو آشنا وز برون بیگانه وش(غ)باید چنین باشد:از درون سو آشنایی وز برون بیگانه وش،بر وزن«فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن»،بحر رمل مثمن محذوف.
ص:422،س 6-7 بیت دوم رباعی دریای کهک: صد بحر اگر واسطه گردد لب تشنهء بحر عشق را نیست حجاب(غ) کلمهای از آخر مصراع اول افتاده و«لب»به این مصراع انتقال یافته،که بدین شکل باید اصلاح شود: صد بحر اگر واسطه گردد[به یقین] لب تشنهء بحر عشق را نیست حجاب صفحهء 422 رباعی بعدی که بدین شکل ضبط شده: صد شکر ز دهبید باین سینه کباب آمد سخنی خوبتر از آب زلال در خوش آب......................
صورت صحیح رباعی: صد شکر ز ده بید به این سینه کباب آمد سخنی خوبتر از در خوشاب یعنی که[ز]دریای حقیقت رشحی برگفتهء من چکید و گردید جواب ص:822،س 01 قطعهء دو بیتی به شکل یک بیت ضبط شده است."