خلاصه ماشینی:
"آیا در پذیرش این گونه راههای گریز, می توان با استناد جستن به یک یا چند روایت, آسوده خاطر بود, یا با نگاهی دیگر, این دست روایات را با معیارهای برتر کلامی و جایگاه اجتماعی امامان معصوم و راه کارهای اقتصادی دین نیز باید سنجید؟ چگونه است که برخی فقیهان, چون امام خمینی, در ارزیابی روایات این باب, چشم انداز گسترده تری را می نگرند, ولی برخی دیگر را می توان یافت که با بررسی سند و دلالت یک روایت, راه یا راههایی را برای گریز از ربا پیش می نهند و هیچ معیار دیگری را در این باره نمی بینند.
البته ممکن است گمان کنیم که این خرید و فروش, همه بهره هایی را که در وام ربوی هست, در برندارد; چه در وام ربوی هرگاه بدهکار بدهی خود را در سر رسید معین نپردازد, برای واپس انداختن آن نیز جریمه ای معین می کند, ولی در این خرید و فروش اگر بگویند هزار تومان را می فروشم که تا دو ماه دیگر هزار و صدتومان بگیرم و برای هر ماه واپس انداختن, بازپرداخت نیز پنجاه تومان باید داده شود, چنین شرطی هم ربا خواهد بود, زیرا شرط باقی نگه داشتن دین است.
در پاسخ می گوییم: گرچه همه این سخنان درست است, ولی آنچه اکنون در میان مردم انجام می گیرد این نیست; چرا که اگر رهن به معنای فقهی اش مورد نظر باشد, هنگامی که مستأجر بدهی خود را در سر رسید خودش می پردازد, رهن در واقع هم چنان درملک مستأجر است و صاحب خانه تنها امانت داری است که نمی تواند جز با اجازه او تصرفی در این مال بکند, در حالی که صاحبان خانه ها از آغاز اجاره, خود را مالک پول پیش مستأجر می دانند و آن را به کار می اندازند."