چکیده:
وحدت امت اسلامی به عنوان یک هدف آرمانی و وظیفهای همگانی جایگاه با اهمیتی در منابع دینی دارد.مبانی ایمانی و اخلاقی نقشی سازنده بر وحدتگرایی اسلامی دارند.به همین مقیاس،صفات نفسانی و ضد ارزشی نیز عامل تهدیدکنندهای برای وحدت اسلامی به شمار میآیند.در این مقاله ضمن اشاره به موانع و آسیبهای وحدتگرایی از بعد اخلاقی،با استفاده از منابع دینی به ویژه سیره نبوی تعدادی از صفات نفسانی تهدیدکننده وحدت،یاد شده و بر لزوم پرهیز از آنها در نظام تربیتی اسلام تأکید گردیده است.در پایان این نتیجه به دست آمده که در وحدتگرایی رعایت اخلاق،کنترل نفسانیات و گرایشهای خودخواهانه،نقش مهم و بسزایی دارد و در نظام تربیتی اسلام و اخلاق اجتماعی مطابق سیره نبوی باید وحدتگرایی به عنوان یک هدف متعالی و الزامات اخلاقی آن مورد توجه قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
"پیامبر خدا صلی الله علیه و اله فرهنگ تربیتی اسلام را به گونهای معرفی مینماید که«اسلام»اساس وحدت اجتماعی است؛آن حضرت در این باره میفرماید:«هرکس یک وجب از اجتماع فاصله گیرد و جدا شود خداوند رشته اسلام را از گردنش برگیرد»2.
مفاخره رفتاری است که بازتاب منفی در روابط اجتماعی دارد و فرایندی تشدیدی به دنبال میآورد؛یعنی مفاخره عامل مفاخره جدید در طرف مقابل میگردد و گونهای بیماری اخلاقی به شمار میآید که پافشاری بر آن،بیماری را تشدید و مضاعف میسازد و از این جهت اگر کنترل و مهار نشود موجب نزاع و جدال جدید و جدایی دلها از همدیگر میشود و دامی است که شیطان برای شکار انسان گسترده است.
همچنین توصیه قرآن در جلوگیری از نزاع و تعارض و در وحدتگرایی به اصل خویشتنداری معطوف است و این پیام اخلاقی اجتماعی از این آیه شریفه قرآن به روشنی و رسایی به گوش میرسد: «ای مؤمنان صابر و خویشتندار باشید (اصبروا)و در برابر دشمنان و آزارها از دیگران،یکدیگر را توصیه به صبر کنید که آنها از شما صبورتر نباشند(صابروا)و با یکدیگر پیوند و ارتباط داشته باشید (رابطوا).
در سخنی پیامبر خدا صلی الله علیه و اله به اصل معاشرت و ارتباط و صبر و بردباری و خویشتنداری به عنوان یک اصل اجتماعی و رفتار دینی و اسلامی اشاره کرده و فرموده است: «مسلمانی که با مردم آمیختگی و معاشرت دارد و بر آزار و اذیت آنها صبر مینماید بهتر است از مسلمانی که با مردم آمیختگی و معاشرت ندارد(انزواطلب است)و بر آزار آنها صبر و بردباری مینماید.
پیامبر خدا صلی الله علیه و اله در کوچکترین و به نظر کماهمیتترین کارها به رفع اختلاف توجه مینمود و از این راه درس انضباط اجتماعی و پرهیز از اختلاف و ایجاد وحدت نیز به مسلمانان میداد."