چکیده:
در اسلام آزادی اجتماعی بدون آزادی اخلاقی و معنوی میسر نیست؛ اسلام پس از آن که، آزادی را یک
حق مسلم و یک موهبت الهی برای همه میداند، آزادی از هوا و هوس را مهمتر از هر آزادی دیگر میداند؛ زیرا
حیات روح، مهمتر از حیات جسم و تن است. پیامبران نیز منادیان آزادی از اسارتهای درون و بیرون هستند و
با آمدن آنان غل و زنجیرهای زمینگیر کننده از گردن آدمی برداشته میشود، استعدادهایش شکوفا و به سوی
کمال و معنویت پیش میرود.
این مقاله، مبنای آزادی معنوی را اعتقاد به توحید، نبوت، معاد و کرامت انسانی شمرده و توحید را مبنای
تخلق به اخلاق الله میداند. بر اساس آموزههای وحیانی، انسان موحد تن به عبودیت غیر نمیدهد و هیچگاه
برده و اسیر دیگران نمیشود و در همه حال سعی دارد خود را از بند طواغیت درون و بیرون برهاند، اما در
برابر این آموزههای انسانساز، انسانشناسی غربی، جوهره و ماهیت انسان را، استعدادها و غرایز دنیوی او
دانسته و حتی عقلانیت و تجربه را دو ابزار برای رسیدن به خواستهها و امیال آنان میشمارد و نتیجه این روند
جز آزادی مطلق و غریزه محوری نمیتواند باشد.
خلاصه ماشینی:
"بر اساس آموزههای وحیانی، انسان موحد تن به عبودیت غیر نمیدهد و هیچگاه برده و اسیر دیگران نمیشود و در همه حال سعی دارد خود را از بند طواغیت درون و بیرون برهاند، اما در برابر این آموزههای انسانساز، انسانشناسی غربی، جوهره و ماهیت انسان را، استعدادها و غرایز دنیوی او دانسته و حتی عقلانیت و تجربه را دو ابزار برای رسیدن به خواستهها و امیال آنان میشمارد و نتیجه این روند جز آزادی مطلق و غریزه محوری نمیتواند باشد.
آنچه از قرآن کریم درباره عبادت انسانها بر میآید، این است که کاملترین و برجستهترین وصف برای انسان، همان است که او، بنده خداوند باشد؛ زیرا انسان و سایر موجودات، مخلوق خدایند و هر موجود مخلوقی، عبد خالق خود میباشد و عقل به این عبودیت حکم میکند؛ خداوند، وقتی میخواهد عبادت الهی را در قرآن طرح کند، براهین عقلی بر آن اقامه میکند و خطابش به «اولی الالباب» و «ذوی العقول» است.
توحید کامل آن است که انسان تنها خدا را مطاع، قبله، جهت حرکت و ایدهآل خود قرار دهد و هر مطاع و قبله دیگر را طرد کند، چنان که ابراهیم علیهالسلام فرمود: «وجهت وجهی للذی فطر السماوات و الأرض حنیفا و ما أنا من المشرکین» (3) خداوند به بالاترین اسوه اخلاقی بشر حضرت محمد صلیاللهعلیهوآله چنین تعلیم میدهد: «قل إن صلاتی و نسکی و محیای و مماتی لله رب العالمین» (4) این آیه برای همه ابعاد زندگی رهنمود دارد و میآموزد که تمام تلاشها از جمله اعمال اخلاقی باید جهت الهی داشته باشند."