چکیده:
در این نوشتار، ضمن اشاره به معانی لغوی دین، با توجه به اقبال دوباره به دین و مباحث گوناگون
دینپژوهی در عصر حاضر، مسأله ضرورت تعریف دین تبیین شده است.
مشکلات تعریف دین به شکلی جامع و مانع و زوایای نگاه به دین از منظر درون و بیرون و
خصوصیات هر کدام در بحث بعدی آمده است و تعاریف دانشمندان اسلامی و غربی گونهشناسی
گردید.
در بخش بعدی سعی بر آن است تا با معرفی دین به وسیله «سلم» و «انقیاد»، تعریف جامعی
ارائه گردد که هم دین حق و هم ادیان باطل را در برگیرد. با این تعریف خیلیها که قاصرانه از معارف
دین اسلام بهدوراند؛ اما در برابر خداوند تسلیم و منقادند، در محدوده دین وارد میشوند و میتوانند
از این طریق به نجات و سعادت امیدوار باشند و اینگونه است که پل ارتباطی بین دو مسأله از مسائل
جدید کلامی؛ یعنی تعریف دین و شمولگرایی، ایجاد میشود.
در این نظریه از آیه «ان الدین عندالله الاسلام» و روایت «الاسلام هو التسلیم» و تعریف شهید
مطهری از دین، الهام گرفته شده است.
خلاصه ماشینی:
"مشکلات تعریف دین مروری بر تعاریف ارائه شده بر دین نشانگر این نکتهاند که تعریف دین به آسانی صورت نمیگیرد و معمولا هر تعریفی از یک یا چند جهت مورد خدشه قرار میگیرد؛ زیرا تعریف دین با مشکلاتی همراه بوده است که در ذیل، به برخی از آنها اشاره میشود: 1ـ به دلیل روشن نبودن مصادیق دین، برخی اندیشمندان، تمام مکاتب فکری، فلسفی و اجتماعی را از مصادیق دین به حساب میآورند.
تعریف مزبور نیاز به توضیحاتی دارد: الف) اگر گفته شود برخی، دین را احساسی درونی و قدسی نسبت به یک موجود برتر میدانند و در چنین دینی، انقیاد و سلم بودن لحاظ نشده است، میتوان در پاسخ، به دو امر اشاره کرد: 1ـ آن ارتباط معنوی که همه انسانها در طول عمر خود آن را تجربه میکنند، دین نیست؛ زیرا آن حالت، یک امری اختیاری نیست و انسان، با اختیار خود آن را ایجاد نمیکند؛ بلی، این حالت میتواند زمینه را برای متدین شدن فراهم کند.
به نظر میرسد تعریف ذکر شده علاوه بر این که با منابع دینی مطابق است، نتایجی نیز دارد که به برخی از آنها اشاره میشود: 1ـ اگر کسی در برابر آن موجود برتر خاضع و منقاد بود، ولی از روی قصور، در اعتقادات و یا احکام مربوط به او اشتباه کرد، چنین شخصی طبق این تعریف خارج از دین نخواهد بود."