چکیده:
عرفان اسلامی با فهم عمیق آیات قرآن، به کمک آموزههای اهل بیت پیامبر صلیاللهعلیهوآله و بر اساس توحید شکل
گرفته است. توحید عرفانی، وجود را تنها برای خداوند یکتا ثابت دانسته و سایر پدیدههای عالم را مظاهر و
تجلیات آن میداند.
برای رسیدن به این عرفان باید عقاید را با صحت و استحکام در قلب جای داد و با عمل به عبادات، اسرار
باطنی آنها را مد نظر داشت. در این صورت، فرد مسلمان میتواند با بهرهمندی از عرفان اسلامی به درک
حقیقت هستی برسد و از ثمره دین که تعالی و تکامل انسان است، استفاده کند.
خلاصه ماشینی:
"در ظاهر، عدهای این اصل را پذیرفتند که با همه فرقههای گوناگونش شیعه نامیده شدند و گروهی به ظاهر، از پذیرش آن درماندند که آنها نیز با گرایشها و عقاید متنوع، سنی نام گرفتند اما کسانی که راه عرفان را پوییدهاند چه به ظاهر شیعه بودهاند یا سنی، مرام عرفانی خود را به یکی از امامان یا شاگردان ایشان میرسانند و به تعبیر سید حیدر آملی، عرفا شیعیان باطنی و حقیقیاند، چه در ظاهر شیعه باشند چه سنی؛ زیرا تعالیم جانشینان حقیقی پیامبر را فرا گرفته و در راه آنها حرکت کردهاند.
. (1) «مراد آنها (بزرگان حکمت و عرفان) از این اشارات، امتناع حصول و ناامیدی از وصول به توحید نیست، بلکه غرضشان اشاره به بلند مرتبگی و اوج درجات توحید است و این حقیقت که با بیان، شناخته شدنی نیست و در عبارت نمیگنجد؛ برای این که توحید، وجود مطلق و محض و ذات بدون جزء و ترکیب است که حق جل جلاله نامیده میشود و آن چیزی است که به هیچ وجه، اشارهبردار نیست و عبارت تاب آن را ندارد و معرفت آن حاصل نشود مگر با فنای طالب در مطلوب و شاهد در مشهود در حال غرق شدن و فانی گشتن در بینهایتی که همه را فرا گرفته است.
4ـ بعضی از این احکام، به تعبیر سید حیدر آملی، «قیام به سیاست» و اداره امور دنیایی است (جهاد، تولی و تبری) که اساس نظام اجتماعی را با هویت الهی میسازد و این امکان را فراهم میکند که نه تنها عدهای خاص بلکه همه مردم به سلوک عرفانی وارد شده و به توحید حقیقی برسند؛ همچنان که در زمان ظهور خاتم اولیا نظام اجتماعی توحید، فطرت توحیدی انسانها را شکوفا میسازد و آن حضرت، همه را به توحید وجودی فرا خوانده و ندای لا اله الا الله را در دنیا طنینافکن میسازد."