خلاصه ماشینی:
"جمادات وارد اندام درختها وگیاهان میشوند واز آنها شاخ وبرگ سبز وگل ومیوه پدید میآید وبار دیگر برگها گرفتار طوفان بیرحم خزان میشوند وگلبرگها بر زمین میریزند ودانهها ومیوهها در مسیر تحولات وتغیرات، سرانجام به صورت همان مواد اولیه جماد به خزانه سرشار طبیعت بر میگردند تا به حکم سنت حاکم بر نظام، سیری دوباره وپویشی نو آغاز کنند.
در این چرخش وگردش، که از آب، بخار واز بخار، آب پدید میآید، چه مصلحت وچه حکمتی است؟اگر آبها بخار واگر بخارها آب نمیشدند، چه اتفاقی میافتاد؟ میتوان،بلکه باید گفت:به برکت همین باران است که کوهها ودرهها ودشتها وصحراهای خشک آبیاری میشوند وزمینه برای تحولات وتغیرات بعدی طبیعت فراهم میشود.
جسم اگر چه دارای انواع واگرچه انواع آن نیز دارای انواعی است، لکن به اعتبار این که در تحت جنس عالی جوهر قرار دارد، نوع اضافی است وهم از تحصل نوعی برخوردار است.
(2) 3 قدم ماده وحدوث صورت با عنایت به این که نظریه دوم نیز به همین نظریه بازگشت میکند، لازم است توضیح داده شود که ماده نخستین چیست؟بسیارند کسانی که ماده نخستین را جسم میدانند.
بنابر انفصال وتکثر آنها، این سوءال است که آیا در ازل، اجسام منفصل ومتکثر ساکن بودند وسرانجام از حرکت وآمیزش آنها این جهان پدید آمد یا این که در ازل هم متحرک وممتزج بودند؟ احتمال اول، مستفاد از تورات است که میگوید: «باد خدا در ظلمات وزید وهمین باد بود که اجسام منفصل ومتکثر را به حرکت در آورد وبه هم در آمیخت»."