مکاتیب تاریخی: نامه مهم از قائم مقام مقاله

خلاصه ماشینی:

(یادگار) هو اللّه تعالی شأنه مقرّب الخاقان میرزا موسی خان بداند که مسطورات او بنظر رسید نوشته بود که‌ ما صوا بدید خود را بالصرّاحه بر وجه اختصار بی‌تمهید مقدّمات مرقوم داریم لهذا این (به تصویر صفحه مراجعه شود) چاپار را باین سبب درینوقت روانه کردیم و صریحا بآن عالیجاه معلوم میداریم که اولا هرقدر با خود اندیشه مینمائیم باور نمیکنیم که امنای دولت و عقلای مملکت ایران این‌ روزها جنگ و جدال روس را صلاح دولت قاهره دانند چراکه نظام سپاه آذربایجان‌ و عراق و دار المرّز کلا پارسال از هم ریخت و با این تعجیل و شتاب هرچه بکنیم تدارک‌ جزئی و نظام ناقص خواهد بود خاطرجمع نمیتوان شد که در مقابل تدارک کلی و نظام کامل‌ روس خدا نخواسته نقصی روی ندهد و این مطلب بین و آشکار است که هروقت نقصی در محاربات روس برای ما روی داده از این رهگذر بوده که آنها با تأنّی و آرام تدارک نظام‌ خود را بقانونی که دارند مضبوط کرده آمده‌اند و ما بعجله و اضطرار خلقی بسیار مختلف‌ الاوضاع و الأطوار را برداشته در مقابل رفته‌ایم همچنانکه دولت عثمانی نیز بهمین‌ سیاق رفتار نموده بعد از آنکه اساس ینکچری را از هم ریخت هنوز نظام جدید را کامل‌ نکرده سر دعوا برداشت و اینهمه ضرر خورد و مملکت بر باد داد ثانیا هرگاه همت همایون‌ شاهنشاهی بدفع اعادی دین و دولت مقصور باشد چون ایلچی دولتی بزرگ مهمان این‌ مملکت بوده و از قضایای فلکی اینطور اتفاق افتاده برای این دفع بدنامی واجب و لازم‌ است که از جانب دولت قاهره منتهای صلح‌جوئی و معذرت‌خواهی بشود اگر روس غرور کرد و نپذیرفت و بهانه جست آنوقت بمرافعهء او پردازند و بر همهء دولتها معلوم شود که‌ قتل ایلچی از راه کم‌فرصتی و باطمینان عثمانلو نبوده العیاذ باللّه عهدشکنی و ناپایداری‌ نشده است بلی از سوءرفتار کسان او و هجوم جهال شهر و غوغای عام امری چنین اتفاق‌ افتاده و آنچه باید و شاید از این طرف در معذرت و تلافی بعمل آمده غرور و طمع روس‌ باعث محاربهء ثالث گشته درینصورت هرقدر بیشتر اهتمام در اسباب مدافعه شود در همه‌ عالم بهتر و خوبتر مذکور میشود کافر و مسلمان مستحسن میدارند دوست و دشمن بحث خیالی‌ ندارند ثالثا معنی لفظ تلافی و معذرت‌خواهی که بزبان می‌آوریم این است که ایلچی معتبری‌ مانند وزیر خارجه‌1و معتمد2که از رجال پایتخت محسوب باشد از دولت قاهره بر امپراطور روس برود آنچه باید و شاید اذن و اختیار مطلق باو بدهند و یقین است که رفتن‌ (1)-یعنی حاجی میرزا ابو الحسنخان شیرازی ملقب بوزیر دول خارجه.

کلید واژه های ماشینی:

روس ، دولت ، جنگ ، آذربایجان ، خدا ، کاغذ ، ایران ، محمد میرزا پسر عباس میرزا ، محمد خان امیر نظام زنگنه ، میرزا محمد خان امیر نظام