چکیده:
دانشمندان اسلامی، از دیرباز، با درک پدیده جعل حدیث، در صدد به دست دادن معیارهایی برآمدند تا صحیح حدیث را از سقیم آن بازشناسند؛ از جمله این معیارها، «مخالفت حدیث با عقل و مقتضیات آن» است و از طریق آن به ارزیابی احادیث پرداختهاند. عقل و مقتضیات آن چیست؟ اعتبار این معیار نزد مسلمانان چه اندازه است؟ این مخالفت چگونه مخالفتی است؟ محدوده قضاوت عقل نسبت به آموزههای دینی کدام است؟... . موءلف به ذکر این معیار و بررسی جوانب خاص آن و پاسخ دادن به سوءالات مطرح شده پرداخته است. سپس احادیثی چند ـ که با این معیار مورد نقد قرار گرفتهاندـ برای نمونه ذکر میشوند تا این معیار و ملاحظات خاص آن و نیز نحوه بهکارگیری آن، بهتر شناخته شود.
خلاصه ماشینی:
"در امور مذهبی نیز درستی و نادرستی تمام اصول و احکام نظری و عملی به قضاوت اجمالی یا تفصیلی عقل بر میگردد؛ برای مثال، شرع ______________________________________________ ابن تیمیة، اول، 1401ق؛ المنار المنیف، محمد بن ابیبکر ابن قیم الجوزیة، تحقیق: عبدالفتاح ابو غده، حلب: المطبوعات الاسلامیة، اول، 1403ق، ص99؛ مقباس الهدایة فیعلم الدرایة، عبدالله مامقانی، تحقیق: محمدرضا مامقانی، بیروت: موءسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث، اول، 1411ق، ج 1، ص404؛ علوم الحدیث و مصطلحه، صبحی صالح، دمشق: جامعة دمشق، پنجم، 1959م، ص284؛ علم الحدیث ودرایة الحدیث، شانهچی، 14، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1378ش، بخش اول، ص 108، 124، 125 و بخش دوم، ص92؛ منهج نقد المتن عند علماء الحدیث النبوی، صلاح الدین بن احمد ادلبی، بیروت: دارالافاق الجدیدة، اول، 1983م، ص 238؛ الحدیث والمحدثون أو عنایة الأمة الاسلامیة بالسنة النبویة، محمد محمد أبوزهو، بیجا: دارالکتب العربی، بیتا، ص483 ـ 484؛ فقه الحدیث و روشهای نقد متن، نهله غروی نایینی، تهران: دفتر نشر آثار علمی دانشگاه تربیت مدرس، 1379ش، ص183؛ منهج النقد فی علوم الحدیث، نورالدین عتر، دمشق: دارالفکر، سوم، 1985م، ص314؛ نقد المتن بین صناعة المحدثین ومطاعن المستشرقین، نجم عبدالرحمن خلف، ریاض: مکتبة الرشد، بیتا، ص32؛ نقد الحدیث فی علم الروایة و علم الدرایة، حسین حاج حسن، بیروت: موءسسة الوفاء، اول، 1985م، ج2، ص35؛ اهتمام المحدثین بنقد الحدیث سندا ومتنا و دحض مزاعم المشتشرقین واتباعهم، محمد لقمان سلفی، ریاض: اول، 1987م، ص 398."