چکیده:
مواد مخدر تأثیر عمیقی بر تمامی افراد و جوامع سراسر جهان دارد.در بعد فردی،مواد مخدر سلامت،زندگی و امنیت افراد را با خطر روبرو کرده است.در بعد ملی،رابطهء مواد مخدر با جرایم باعث بروز مناقشات،معضلات اجتماعی،تضعیف دولتها و عقبماندگی کشورها شده است. کشورهای فقیر به شدت در برابر مواد مخدر آسیبپذیر بوده و نیازمند کمک هستند،زیرا آنها فاقد منابع کافی برای مقابله با چرخهء جرم و جنایت میباشند.در بعد جهانی نیز مسئلهء مواد مخدر اهمیت مشابهی دارد:بازارهای مواد مخدر هیچ مرزی ندارند و ماهیت فراملی آنها موجب میشود که هیچ دولت واحدی،چه فقیر و چه غنی بتواند به مرزهای این بازارها دست یابد.
مواد مخدر در تقسیمبندی اولیه از دو نوع خارج نیست،یا منشاء آن طبیعی است،که از خشخاش،شاهدانه و کوکا به دست میآید.و یا مصنوعی است که به طریق آزمایشگاهی استحصال میشود،مانند متاآمفتامین و آمفتامین(اکستاسی).مخربترین مادهء مخدر در جهان،مواد افیونی خصوصا هروئین است که بزرگترین کانون تولید آن در جنوب غرب آسیا به ویژه در افغانستان است. تولید و قاچاق آن،ایران،پاکستان و کشورهای آسیای مرکزی را به شدت تحتتأثیر خود قرار داده است.
سودآوری و ارزشافزودهء قاچاق مواد مخدر موجب شکلگیری گروهها و شبکههای مافیایی قاچاق شده است.گروهی بودن،برنامهریزی پیچیده،اغراض مالی بسیار قوی با هدف رسیدن به
بالاترین سود،فعالیت در سطوح ملی،فراملی و بین المللی،برخورداری از سیستم اطلاعاتی قوی، تمایل به نفوذ در قدرتهای رسمی سیاسی برای برقراری ارتباط با عوامل دولتی،تلاش برای تحت نفوذ درآوردن قدرت رسمی و دخالت در تصمیمگیریها،فرهنگ سازمانی سخت و خشن و...همگی از ویژگیهای قاچاقچیان سازمانیافته است.این مقاله با توصیف وضعیت کنونی مواد مخدر در منطقه، چالشهای ژئوپلیتیکی آن را در جنوب غرب آسیا بررسی مینماید.
خلاصه ماشینی:
"با این توصیف مشخص میشود که در حال حاضر افغانستان بزرگترین کشت کنندهء خشخاش و تولید مواد مخدر غیر قانونی در جهان است،به طوری که برابر آمارهای دریافت شده از منابع مختلف در سال 2005،بیش از 100 هزار هکتار از زمینهای زراعی این کشور زیرکشت خشخاش رفته است که محصول تریاک آن به 4200 تن میرسد(دفتر مقابله با جرایم و مواد مخدر سازمان ملل، UNODC 12:2005).
جدول 2 و نمودار 1:کشت خشخاش در افغانستان در سالهای 2005-1996 (به تصویر صفحه مراجعه شود) منبع:(دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل:2005) ه)امنیت در این کشور به دلیل شرایط ویژه و گسترش نیروهای طالبان در مناطق جنوبی و غربی(همجوار با ایران)دچار معضل شده است.
از جمله عوامل افزایش قاچاق مواد مخدر از لحاظ موقعیت جغرافیایی میتوان به موارد زیر اشاره کرد: وجود زمین و محیط مناسب برای قاچاقچیان به منظور ترانزیت محمولههای مواد مخدر؛ گستردگی سرزمین به گونهای که کنترل آنها برای نیروهای مقابلهکننده مشکل مینماید؛ استفاده قاچاقچیان از شیوههای پیچیده جاسازی و بهرهگیری از تاریکی شب؛ نزدیکی به دریای عمان و کشورهای حوزهء خلیج فارس؛ حضور قابل توجه اتباع آفریقیایی در پاکستان و مبادرت آنها به قاچاق مواد مخدر؛ از همه مهمتر عدم اعتقاد و پایبندی جدی مسئولان پاکستانی اعم از مقامهای سیاسی،قضایی و پلیس و دیگر دستگاههای ذیربط به مقابله با مواد مخدر؛ ب)پاکستان اگرچه در سالهای اخیر کشت خشخاش را با همکاری سازمان ملل متوقف کرده است و لیکن این کشور به دلیل قرار گرفتن در همسایگی بزرگترین کانون تولید مواد افیونی در جهان(افغانستان)بیشترین تأثیر را از این کشور پذیرفته است."